Bitcoin ve Devletler: Bitcoin Hangi Ülkelerde Yasal, Hangilerinde Değil?

Lider kripto para birimi bitcoin başta olmak üzere dijital varlıkların tümü, özellikle 2021 yılında yaşanan büyük yükseliş olarak da ifade edebileceğimiz boğa sezonu ile birlikte, adından sıkça söz ettirip pek çok yatırımcının dikkatini çekmeyi başardı.

Genel olarak ele aldığımızda, ufak seviyelerde yatırım yapan yatırımcıların haricinde, Elon Musk ve Jack Dorsey gibi ünlü yatırımcılar da kripto paralara yatırım yapmaya başladı. Üstelik “Microstrategy” ve “Tesla Corp” gibi kurumsal şirketler dahi bu yatırımcılar arasında yerlerini aldı.

Bitcoin özelinde konuşmak gerekirse, son bir senede 3 bin dolardan 60 bin dolar civarına sıçrayan bu artışın en büyük sebebinin, kurumsal firmalar ve ülkelerin kripto para piyasalarına ve bitcoin’e olan olumlu bakışından kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Bugün birçok ülke kripto paralara karşı olumlu tutumlar sergiliyor ve bu çerçevede regülasyonlar yapmayı sürdürüyor. Ancak tabii ki bütün bunlara rağmen her ülke kripto paralara benzer şekilde yaklaşım göstermiyor. Peki, bitcoin yasal mı, hangi ülkelerde yasal veya illegal? Bu yayında, bitcoin’in yasal ve illegal kabul edildiği ülkelere değineceğiz.

Ülkelerin Kripto Paralara Bakışı

Bitcoin ve kripto paralar özellikle 2021 yılındaki büyük yükselişi ile birlikte, başta Türkiye olmak üzere, birçok ülkenin gündeminde önemli bir yere konumlandı. Kimi ülkeler bitcoin’i legal olarak kabul etmezken, kimi ülkeler ise açıkça bu kripto para birimini desteklemeye başladı.

Bitcoin’i destekleyen ve yasal hale getirmeye çalışan birçok ülke yer alıyor. Örneğin Türkiye, ABD ve çoğu ülke ise kripto paralar için gerekli vergilendirme sistemlerini çalışıp, ekonomilerine entegre etmeye çalışıyor.

Yine değinmeden geçememek gerekir ki bitcoin fiyat artışının arkasında Elon Musk gibi ünlü yatırımcılar ile birlikte devletlerin ve yetkililerinin de genel olarak olumlu bakış açıları ve yorumları oldukça etkili oluyor.

Nitekim yaygın öngörülere göre, özellikle 2018 yılında kripto para piyasasında yaşanan hareketlenme ve ardından bitcoin’deki fiyat düşüşüne Çin Halk Cumhuriyeti’nin olumsuz görüş ve paylaşımlarının yol açtığı düşünülüyor.

Grafikten de anlaşılacağı üzere birçok ülke bitcoin’in yasallığını resmen kabul etmiş olmasına karşın bu kripto para birimini hala kısıtlayan ve yasadışı olarak kabul eden ülkeler de bulunuyor.

Bitcoin’i Yasaklayan Ülkeler

Bir kripto para birimi devriminin ortasında olduğumuza hiç şüphe yok. Dünyanın dört bir yanındaki birçok ülke, gün geçtikçe kripto para birimlerinin ekonomilerine sunduğu değeri anlamaya başlıyor ve bunu düzenlemek için yasalar üzerinde çalışmayı sürdürüyor. Ancak buna rağmen hala birçok ülkede bitcoin ve diğer kripto paralara ilişkin kısıtlamalar bulunuyor.

Tayland, Bolivya, Bangladeş, Afganistan, Pakistan ve bazı Arap ülkeleri bitcoin ve diğer kripto paraları yasaklarken, yine Çin ve Hindistan gibi büyük ekonomiye sahip bazı ülkeler de belirli kısıtlamalara gitmek için hazırlıklar yapmayı sürdürüyor.

Bitcoin’i Destekleyen Ülkeler

Bitcoin ve kripto para birimlerini yasaklayan ülkeler haricinde bu yeni dijital varlıkları destekleyen ülkeler de bulunuyor. Kripto para birimlerinin, özellikle de bitcoin’in ana akımda benimsenmesi zaten çoktan gerçekleşti ve bunu kabul etmeyen ülkeler ise hiç kuşkusuz geride kalmaya mahkum gözüküyor.

Öyle ki Japonya, Güney Kore, Hollanda, Almanya, İsviçre ve birçok Avrupa ülkesi gün geçtikçe bitcoin ve diğer kripto varlıklara dair daha olumlu açıklamalar yapıyor. Bu çoğu gelişmiş ülkelerde kripto paraları kanunen de tanıma çalışmaları devam ediyor ve bunlar bitcoin dostu ülkeler arasında gösteriliyor.

Bazı Ülkelerin ve Türkiye’nin Kripto Paralara Bakışı

Gerek Türkiye gerekse de bazı ülkelerin kripto paralara bakış açısı değişiklik gösteriyor. Çünkü bazı ülkeler kripto paraları tanıma, regüle etme ve yasallaştırma üzerine çalışırken, bir kısmı da doğrudan bu teknolojiyi reddetmeyi tercih ediyor.

Son araştırmalara göre 2021 Mayıs ayı verileri ışığında bazı güçlü ekonomilerin bitcoin, kripto paralar ve bunlara benzer dijital varlıklar için aldığı en güncel son kararlardan bazıları şu şekilde;

ABD: Amerika Birleşik Devletleri’nde Joe Biden yönetimi, kripto paralar ile ilgili vergilendirme kararı aldı. Karara göre Hazine Bakanlığı, 10 bin doların üzerindeki her işlemin vergi dairesine bildirilmesine karar verdi.

Avrupa Birliği: Avrupa Birliği üye ülkelerinde dijital varlıkların adil ve sürdürülebilir olarak vergilendirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülmeye devam ediyor.

Avrupa Komisyonu tarafından, OECD Vergi Matrahı Aşındırması Kar Aktarımı (BEPS) çalışmalarına paralel olarak, Avrupa Birliği’nin vergi alanında otomatik bilgi değişimi inisiyatiflerini içeren Avrupa Birliği İdare İşbirliği Direktifi (DAC) kapsamına, bitcoin ve diğer kripto varlıkların da dahil edilmesine yönelik çalışmalar başladı.

Bütün bunlara ek olarak, 2020 yılı sonunda ise DAC 8 çalışmaları kapsamında bu hususa ilişkin bir yol haritası yayınlayan Avrupa Komisyonu, 10 Mart 2021 tarihi itibariyle de bahsi geçen yol haritasında Kamuoyu Görüş Alımı aşamasına geldi ve dijital varlıkların düzenlenmesine ilişkin olarak regülasyon teklifi yaptı.

Çin: Dünyanın en büyük ekonomileri arasında yer alan Çin, 2013 yılında çıkan yönetmelik önerince, finansal firmaların, kripto para birimlerini elinde bulundurmasını veya ticaretini yasakladı. Ayrıca, 5 Aralık 2013 tarihinde Çin Halk Bankası (PBOC), finans kuruluşlarının bitcoin işlemlerini yapmasını yasaklayarak bitcoin’i düzenlemede ilk adımını attı.

Bu hususta yine belirtmeden geçmemek gerekir ki PBOC, 1 Nisan 2014 tarihi itibariyle, ticari bankalara ve ödeme şirketlerine iki hafta içinde bitcoin ticaret hesaplarını kapatmalarını emretti.

Arından Çin, çok daha önemli bir karar alarak 2017 yılının Temmuz ayında 173 kripto para borsasını kapattı ve faaliyetlerine son verdi. Aynı yıl Eylül ayında ise yönetmelik getirerek bu tür faaliyetlere etkin bir şekilde yasak koydu.

2018 yılında Devlet Kambiyo İdaresi öncülüğünde Pan Gongsheng bitcoin madenciliğini yok etmek istediğini belirtti. Ardından Çin’deki birçok bitcoin madenciliği operasyonu Ocak ayından itibaren faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı.

Son olarak, 2021 Mayıs ayında, Başbakan Yardımcısı Liu He başkanlığında bir araya gelen Çin Finansal İstikrar ve Kalkınma Komitesi, finansal riskleri ortadan kaldırmak için bitcoin madenciliği ve ticaret faaliyetlerinin kaldırılacağını belirtti. Ayrıca Liu He, bitcoin madenciliği hususunda da sert tedbirlere gidileceğini ifade etti. Bu açıklamalar sonucunda bitcoin yüzde 40’lık bir geri çekilme yaşadı.

Rusya: Kendi dijital parası üzerinde çalışan Rusya Merkez Bankası (CBR), kripto paraların ödemelerde kullanılmasına tamamen karşı çıkıyor. Zira ülke, 1 Ocak’ta yürürlüğe giren “Dijital Finansal Varlıklar ve Dijital Para Birimleri Hakkında Kanun” ile bitcoin ve diğer kripto paraların ödeme yöntemi olarak kullanılmasına kesinlikle karşı çıktı. Ayrıca yayınlanan kararnamede kripto paralar sadece mülk kalemi olarak sınıflandırıldı.

Japonya: Güney Asya ülkesi Japonya, kripto paraları yasal bir ödeme aracı olarak kabul etti ve “ödeme yapmak için kullanılmakla birlikte dijital şekilde taşınıp aktarılabilen bir varlık” olarak tanımladı. Bu bağlamda, Japonya sınırları içerisinde kripto para ve dijital varlıklardan temin edilen gelirler “işletme faaliyetleri ya da çeşitli işlemlerden kazanç sağlanan gelir” şeklinde kabul edildi.

Söz gelimi, Japonya’da kripto para ve dijital varlık ticareti, gelir ve sermaye kazançları vergisi kapsamında belli bir sınırı aşması şartıyla, vergilendirme kapsamına alındı. Ek olarak, Japonya Merkez Bankası (BOJ), kripto para birimleri hususunda ilk aşama denemelerine başladı. BOJ, bu çalışmaların Mart 2022 yılına dek süreceğini belirtti.

Güney Kore: Asya bölgesinin en gelişmiş ülkeleri arasında yer alan Güney Kore de kripto paralara ılımlı yaklaştı. Güney Kore Merkez Bankası (BOK), CBDC (Merkez Bankası Dijital Para Birimi) için ivedilikle çalışmalara başlamış olduklarını belirtti ve belirli bir zaman dilimi için bu çalışmaların pilot fazda deneneceğini açıkladı.

Türkiye: Her ne kadar çok olumlu olmasa da, ülkemiz de kripto para birimleri ile ilgili en çok çalışma yapan devletlerden biri konumunda yerini aldı. 30 Nisan 2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) kararı ile kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılması yasaklandı.

Bütün bunların yanı sıra ülkemizde faaliyet gösteren kripto para borsaları, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Mali Suçları Araştırma Kurulu’na (MASAK) karşı sorumlu tutuldu. Kararname ile 10 bin TL’nin üzerinde işlem yapanların bunu bildirilmesi talep edildi. Ayrıca kripto paralara ilişkin bir vergilendirme tasarısı hazırlandığı ve 2021’in ikinci yarısında belli başlı vergilendirmeler gelebileceği de açıklandı.

Bitcoin Nasıl Alınır?

Bitcoin ve diğer altcoinleri almak için yerli ve yabancı birçok kripto para borsası bulunuyor. Bu kripto para borsaları aracılığı ile bitcoin de dahil olmak üzere altcoinler satın almak veya satmak mümkün olabiliyor.

Ancak tabii ki, kripto para borsası seçiminde mağduriyet yaşamamak için yasal olarak faaliyet gösteren platformların tercih edilmesi büyük önem arz ediyor. Yasal olarak faaliyet gösteren borsalar, hem işlem hem de dijital varlıkları saklama güvencesi sağlıyor.

Bu hususta örnek vermek gerekirse, son zamanlarda adından sıkça söz ettiren Coinzo kripto para platformu, bu borsalar içerisinde yazılımı ve kadrosunun %100 yerli olması, kayıt olurken e-Devlet onayı istemesi ve piyasadaki en düşük komisyon ücretlerinden birine sahip olması gibi avantajlara sahip oluşu ile öne çıkıyor.

Nitekim 2018 yılından beri kripto para piyasada faaliyetlerini sürdüren Coinzo, birçok borsanın kitlenmeler ve problemler yaşadığı anlarda bile kesintisiz işlem vererek özellikle güven konusunda kullanıcılarının takdirini toplamayı başarmıştı.