Yeni Başlayanlar için 7 Soruda Kripto Para Birimleri

Dijital para birimi olarak da bilinen kripto para birimleri tüm dünyayı etkisi altına almaya devam ediyor.

Ülkelere ait legal para birimleri gibi kripto para birimleri de insanların mal ve hizmet satın almalarını sağlıyor. Bununla birlikte, şu ana kadar düzenlenmeyen bu piyasadaki değer artışlarının büyük kısmı da spekülatif hareketlerden kaynaklanıyor.

Hemen her gün daha fazla kripto paranın ortaya çıktığı bu piyasa hakkında, muhtemelen sormak ve bilmek isteyeceğiniz yedi önemli konuya sağlıklı bir şüphecilikle değiniyoruz.

Bu yayının devamında şu soruların cevaplarını bulabilirsiniz:

• Kripto para nedir?
• Kaç tane var ve ne kadar değerliler?
• Neden bu kadar popülerler?
• İyi bir yatırım mı?
• Kripto paralar nasıl alınır?
• Kripto para birimleri yasal mı?
• Piyasadaki tehlikeler nasıl bertaraf edilir?

Kripto para nedir?

Kripto para, mallar ve hizmetler için yapılan çevrimiçi bir ödeme şeklidir. Bu yönüyle alışık olduğunuz bir ülke para biriminden farkı yoktur.

Birçok şirket, çoğunlukla “token” veya “coin” olarak isimlendirilen kendi para birimlerini oluşturdu ve bunların çoğu şirketin sağladığı mal ya da hizmetler için özel olarak işlem görüyor.

Şirketlerin oluşturduğu kripto para birimlerini oyun salonlarında dağıtılan biletlere benzetebilirsiniz. Yani bu şirketlerin mal veya hizmetlerini satın almak için gerçek bir para birimini kripto para birimi ile değiştirmeniz gerekir. Bir nevi sahip olduğunuz bilet karşılığı oyun salonunda oyun oynamak gibi.

Ocak ayı itibarıyla şu anda yaklaşık 1.400 kripto para birimi işlem görüyor ve bunların sayısı her geçen ay çoğalmaya devam ediyor.

Kripto para birimlerinin büyük bir kısmı “blockchain” adı verilen bir teknolojiyi kullanarak çalışıyor. Blockchain, işlemleri yöneten ve kaydeden birçok bilgisayara yayılmış merkezsiz bir teknolojidir. Bu teknolojinin en önemli özelliği de güvenli oluşudur.

Kaç tane var ve ne kadar değerliler?

Ocak 2018 itibarıyla, yaklaşık 1.400 kripto para birimi el değiştiriyor ve ICO adı verilen bir yöntemle çoğalmaya devam ediyor.

İngilizce açılımı Initial Coin Offering olan ICO, yeni proje sahiplerinin para karşılığında kendi kripto paralarını satarak para topladığı bir işlemdir. Bu işlemi, yatırımcıların borsada işlem görmeye başlamadan önce şirket hisselerini ilk kez satın aldığı halka arz yöntemine benzetmek mümkündür.

28 Ocak 2018 itibarıyla, en popüler dijital para birimi bitcoinin toplam değeri 190 milyar dolar, ethereum olarak isimlendirilen ikinci en popüler kripto para biriminin değeri ise 115 milyar dolar seviyesinde.

Kripto para birimlerinin fiyat ve piyasa değerlerini takip edebileceğiniz CoinMarketCap sitesine göre, el değiştiren tüm kripto para birimlerinin toplam değeri şu an yaklaşık 567 milyar dolar.

Neden bu kadar popülerler?

Kripto para birimleri çeşitli nedenlerden ötürü popülerlik kazanabiliyor. En önemli nedenlerden bazıları şunlar:

Destekçiler bitcoin gibi kripto para birimlerini geleceğin para birimi olarak görüyor. Bu nedenle muhtemelen daha az yaygınken ve daha değerli hale gelmeden onları satın almak için yarışıyor.

Bazı destekçiler kripto para birimlerinin, merkez bankalarına olan ihtiyacı ortadan kaldırdığı gerçeğini beğeniyor zira çoğu kripto para biriminin sağladığı merkeziyetsiz sistemin, mevcut finansal sistemdeki sorunları ortadan kaldırdığına inanıyor.

Pek çok kişi kripto para birimlerinin arkasındaki “blockchain” teknolojisini seviyor, çünkü merkezi olmayan bir işlem ve kayıt sistemi sağlayan bu teknolojinin geleneksel ödeme sistemlerinden daha güvenli olduğunu düşünüyor.

Bazıları da kripto para birimlerinin ödemelerde sağladığı kısmi gizlilik avantajına bayılıyor ve ödeme işlemlerinin niçin gizli kalması gerektiğine yönelik nedenler sıralıyor.

Unutmadan, spekülatörler de kripto para birimlerine ilgi gösterenler arasında. Zira genelde al-sat yaparak kısa vadede yüksek kârlar elde ediyorlar. Ama kripto para birimlerine uzun vadeli ilgi duydukları pek de söylenemez.

İyi bir yatırım mı?

Belki.

Kripto para birimleri zamanla değer kazanabilir ancak birçok yatırımcı onları sadece spekülatif varlıklar olarak görüyor. Onlara göre birinin buradan kâr elde edebilmesi için bir başkasının mutlak zarar etmesi gerekiyor.

Daha Aptal Teorisi olarak bilinen bu kanıya göre, bir sözde varlığın fiyatı asıl değeri ile değil, alıcıların beklenti ve mantıksız inanışları ile belirleniyor. Böylece başka bir kişinin o varlığa ederinden daha fazlaca bir değere sahip olmayı düşündüğünü fark eden mantıklı bir alıcı da, mevcut fiyatı makul görerek edindiği varlığın ileride daha aptal birisine satılabileceği beklentisi içine giriyor.

Bunun dışında, geleceğin para birimi olacağı düşünülen kripto para birimlerinin, gerçek birer para birimi olabilmeleri için bir istikrara ihtiyaç duyduğunu da unutmamak gerekiyor. Zira bu dijital para birimlerinde büyük iniş ve çıkışlar söz konusu.

Bu fiyat oynaklıkları özellikle de uzun vadeli yatırımlar için halen büyük bir bilmece olmaya devam ediyor.

Kripto paralar nasıl satın alınır?

Kripto para birimlerini satın almak için bazı yollar var. Bunlardan ilki, ülke paraları karşılığında yerel kripto para borsası olarak isimlendirilen oluşumlardan satın alım yapmaktır. Örneğin Türkiye’den Türk lirası karşılığında BTCTurk ve Paribu gibi kripto para borsalarından alım yapılabilir.

Fakat pek çok yerli borsa, genellikle sadece bitcoin ve ethereum gibi birkaç popüler kripto para işlemine olanak sağladığından yatırımcılar, bu dijital paraları satın alarak daha fazla kripto para üzerinde işlem olanağı sağlayan Binance, Bitfinex ve Poloniex gibi borsalara bunları göndererek alım-satım yapmayı tercih ediyor.

Ancak bunları doğrudan satın almak zorunda da değilsiniz. Çünkü bazı yatırım şirketleri, kripto para birimleri içeren yatırım fonları oluşturdular ve bu yöntem vasıtasıyla da dijital para birimlerine yatırım yapmak mümkün olabiliyor.

Bunun dışında, Aralık 2017’de yeni bir üçüncü seçenek ortaya çıktı. Yatırımcılar artık futures kontratları sayesinde de önceden belirlenmiş bir fiyata gelecekteki belirli bir tarihe kadar en popüler kripto para olan bitcoini satın alıp satabiliyor. Tabi bu rotaya girmeyi düşünenlerin, vadeli işlem piyasasını ve işleyiş mantığını öğrenmesi gerekecektir.

Yatırım fonları ve futures işlemlere Türkiye’de imkân sağlayan bir yatırım kuruluşu şu anda bulunmuyor. Ancak kripto para birimlerini kısmen tanıma üzerinde yetkili mercilerin çalışmalar yaptığı biliniyor. Çalışmaların tamamlanması durumunda daha yasal ve daha güvenli olan bu iki kripto para yatırım seçeneğinden faydalanılması yakın gelecekte mümkün olabilir.

Kripto para birimleri yasal mı?

Türkiye’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ve diğer birçok ülkede kripto paraların yasal olmadığına ilişkin herhangi bir şey bulunmuyor. Ama Çin’de kullanımları yasaklandı. Yani yasal olup olmadıkları ülkeden ülkeye değişiyor.

ABD’nin Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), kripto para birimlerinin ve oluşan piyasanın düzenlemesi gerektiğini belirtiyor. Türkiye’de de henüz netleşmemiş olsa da, bu dijital varlıkların isimlerinin koyulması gerektiği ifade ediliyor ve düzenleyici kuruluşların konu üzerinde çalışma yaptıkları biliniyor.

Bu gelişmeler yatırımcılar için iyi bir haber çünkü kripto paraların yasallaşması dolandırıcılık girişimlerini engelleyerek yatırımcıları korumaya yardımcı olacaktır.

Piyasadaki tehlikeler nasıl bertaraf edilir?

Kripto para piyasası ülkelerde düzenleme altına alınmadığı için başınıza gelebilecek olumsuz durumlara karşı başvurabileceğiniz ya da sizi koruyacak resmi bir kuruluş bulunmuyor. Bu nedenle de kendi kendinizi korumanız gerekiyor.

Piyasadaki en büyük dolandırıcılık vakalarının yaşandığı ICO’lar dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta. ICO’lardan satın alım yapmayı düşünüyorsanız, projeyi titizlikle araştırmanız yararınıza olacaktır.

Örneğin bir ICO’ya katılmadan önce projenin sahibi kimdir/kimlerdir bilmeniz gerekiyor. Mesela projenin sahibi tanınıyorsa bu genellikle olumlu bir işarettir. Ya da projeye yatırım yapan başka büyük yatırımcılar var mı? Eğer tanınmış başka yatırımcılar varsa bu da çoğu zaman iyiye işarettir.

Bunun dışında, kripto para borsaları uzun süre paranızı tutmak için güvenli değillerdir. Yatırımlarınızı koruma altına almak için paralarınızı güvenli cüzdanlarda tutmanız gerekir. Daha detaylı bilgi için bilmeniz gereken üç güvenlik hususunu buradan inceleyebilirsiniz.