Bir şehir iflastan nasıl kurtulur? Detroit, spor yatırımlarıyla deneyecek
İflasının ardından Detroit son yıllarda olağanüstü bir toparlanma yaşıyor. Geçmişte Motor City olarak da bilinen şehir, ülkenin en büyük belediye iflasını, sadece üç yıl önce, yüzde 28’lik şaşırtıcı bir işsizlik oranı sonrası yaşamıştı. O günden bu yana, şehirde işsizlik oranı %6’ya kadar geriledi. Şu sıralar Detroit, dev spor projeleri ile canlandırılmaya çalışılıyor.
Fakat Detroit olumsuz bir gerçekle daha yüzleşiyor: şehrin nüfusu giderek azalıyor.
Detroit 143 mil kare alanda ve yaklaşık olarak San Francisco, Boston ve Manhattan’ın toplamı kadar büyüklüğe sahip, fakat bölgede sadece 700.000 kişi yaşıyor. Detroit, 1850’den beri ilk kez, ABD’nin en büyük 20 kentinin dışında yer aldı.
Şu anda şehre 627 milyon dolardık dev bir arena yapılıyor. Salon, Hokey Ligi takımlarından Detroit Red Wings’in maçlarını yapacağı yer olacak. Projeye yatırımı teşvik etmek ve şehre destek olmak amacıyla Detroit Şehir Merkezi Geliştirme Ajansı, vergi muafiyeti ve diğer şekillerde olmak üzere 250 milyon dolarlık bir destek sağlıyor. Kalan masraflar ise Detroit Tigers’ın sahibi ve Little Caesars Pizza kurucusu da olan Ilitches ailesi tarafından karşılanıyor.
Vergi mükelleflerinin gelirlerinin arenalara harcanmasının mantıklı yatırımlar olmadığı konusunda eleştiriler olsa da Little Caesars Arena’nın Detroit’i canlandıracağını savunan görüşler daha çok duyuluyor. Ilitche ailesi ayrıca salon etrafını geliştirmeye 2 milyar dolar harcamaya da söz vermişti. Proje kapsamında şehrin merkez dışındaki bölümüne rezidanslar, satış alanları ve oteller yapılması da planlanıyor.
Bunun ötesinde, Ilitch, projenin yerel işletmelerle sözleşme imzalamadaki çabalarının da altını çiziyor. Ilitch, Detroit merkezli şirketlere 300 milyon dolar dahil olmak üzere, Michigan firmalarıyla imzalanan sözleşmelerin yüzde 93’ü veya yaklaşık 500 milyon dolarlık hedeflerini şimdiye kadar aştıklarını belirtiyor. Projenin; kent, bölge ve devlet için 2.1 milyar dolarlık bir ekonomik etkiye sahip olacağı öngörülüyor.
Kamu tarafından finanse edilen stadyumları desteklemeyen bazı ekonomistler dahi Detroit’in iflası sürecinde onaylanan bu anlaşmada pozitif yanlar gördüklerini söylüyorlar.
Alberta Üniversitesi profesörü Dan Mason proje hakkında şöyle diyor: “Şehre yatırım yaparak yardımcı olmak isteyen bir kurumsal ortağa sahip olmanın önemi yadsınamaz. Buradan tabii ki özel sektör önemli miktarlarda para kazanacak ama şehir ve insanlar da kazanacağı için bu herkesin menfaatine olan bir yatırım olacak. Özellikle de Detroit gibi büyük sıkıntılar yaşamış olan bir şehir için…”
Stanford spor ekonomisti Roger Noll da projenin başarı potansiyelinin altını çiziyor ve geniş geliştirme projeleri tarafından çevrelenen projelerin finansal sıkıntıları olan şehirlere yardımcı olduğunu söylüyor.
Quicken Loans kurucusu ve son NBA şampiyonu Cleveland Cavaliers’in sahibi Dan Gilbert da şehre Major Lig Futbol takımlarından biri getirmek ve şehir merkezini yeniden canlandırmak istediğini söylüyor.
Detroit nasıl iflas etti?
ABD’nin Michigan eyaletinde yer alan Detroit şehri, geçmişte ABD’nin imalathanesi, otomobil üssü ve “Motor Şehri” olarak anılıyordu. Fakat son birkaç yılda şehir, hem finansal hem de nüfus sorunlarıyla karşı karşıya kalmıştı. Şehir asıl darbeyi yüz binlerce kişiye iş imkanı sunan General Motors ve Chreysler’in 2009’da iflasını istemesi sonrasında almıştı.
Toparlanmaya çalışan şehir, hala nüfus problemiyle başa çıkmanın yollarını aramaya devam ediyor. Verilere göre 2000 ve 2010 yılları arasında yaklaşık 250 bin kişi Detroit şehrini terk etti. Bu göç hareketi sonrası şehirde büyük bir nüfus azalması meydana geldi. Detroit, bir zamanlar ABD’de de zenginliğin, gücün ve refah seviyesinin sembolü olarak görülüyordu. Şehir otomotiv sanayisindeki gelişimin de etkisiyle en parlak dönemlerini 1950’li yıllarda yaşamıştı.
2013 yılında en az 15 milyar dolar borcu olan şehir, federal hakimden aynı yıl şehrin iflas korunmasına alınmasını talep etmişti. Bu dönemde şehrin adı büyük yolsuzluklarla da gündeme gelmişti.
