Radikal Bir Ekonomi Deneyi: Bir Ülkenin Para Birimi Dijital Olduğunda Ne Olur?
26 Temmuz’da Venezüella, Bağımsız Bolivar isimli yeni bir itibari para birimini ortaya çıkarmayı planladığını duyurdu. Bu yeni para biriminin 20 Ağustos’ta resmen piyasa sürülmesi bekleniyor.
Aynı zamanda, bu yeni para Venezüella’nın petrol destekli kripto parası olan Petro’ya da doğrudan bağlı olacak, ki bu tarihte bir ilk.
Venezüella’nın enflasyon oranını hafifletme çabasıyla beş sıfır atacağı yeni para birimi bağımsız bolivar 0.013 petros’a eşit olacak.
Fakat bazı endişeler var.
Şimdiye dek, Venezüella’nın petrol destekli kripto parası Petro’nun lasmanı birçok tartışmalara neden oldu. Kripto para “tarihin en kötü yatırımı” olarak adlandırıldı ve Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere birçok ülke tarafından reddedildi.
Bununla beraber, Venezüella ısrarlı bir şekilde kararlarının arkasında ve tarih yazmaya devam ediyor. Zira ülkenin bu radikal ekonomi deneyi, gelecekte ortaya çıkması muhtemel gözüken diğer dijital ulusal para birimlerine örnek teşkil edebilir.
Bu cesur hamlenin Venezüella için ne anlama geldiğini ve ülkeyi ekonomik sarmalın içinden çekip çekmeyeceğine bir bakalım diyoruz.
Petro’nun Ortaya Çıkmasına Neden Olan Ekonomi
Son 20 yılında Venezüella’da giderek büyüyen sorunlar ortaya çıktı. Bir zamanlar Latin Amerika’nın en zengin ülkelerinden biri olan Venezüella her anlamda çöküş yaşadı.
Bu çöküş hem ekonomik hem sosyoekonomik hem de politik faktörlerden kaynaklandı ve sorunlar ülkenin dünyadaki ticari ilişkileri üzerinde olumsuz etkilere sebep oldu.
Venezüella’nın en büyük sorunu yolsuzluklarla mücadele edemiyor olmasıydı. Bu sorun, 2015 yılında petrol fiyatının önemli ölçüde düştüğü günlerde daha da kötüleşti.
Petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol gelirlerine bağımlı olan ve ihracatının yüzde 95’ini petrolün oluşturduğu ülke ekonomisini kısa sürede daha vahim hale getirdi. Petrol etkisi ve yolsuzluk nedeniyle ülkedeki enflasyon oranı yüzde 800’ün üzerine fırladı. Ülke nüfusunun yüzde 87’si yoksullukla mücadele etmeye başladı.
Bütün bunlar dikkate alındığında, Venezüella’nın bu sorunlara bir çözüm bulmak için çabalıyor olması pek de sürpriz değil. İşte ülkenin son cumhurbaşkanı Nicolás Maduro, bu sorunların çözümünün kripto para biriminde olduğuna inanıyor.
Bu inanışla birlikte 2018’de Maduro, ülkenin kendi kripto para birimi olan Petro’yu piyasaya süreceğini duyurdu. Petro, fiziksel bir varlık olan petrole bağlı olduğu için benzersiz bir dijital para birimi oldu. Her Petro’nun bir varil petrol ile aynı değere sahip olması gerekiyor.
Maduro’nun bu mücadelesi, ülkenin yaşadığı ezici ekonomik sorunların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Bununla birlikte, devlet destekli bu kripto para ülkeyi tam anlamıyla ne yazık ki kurtaramayacak. Bunun birkaç nedeni var.
Petro’nun Muhtemelen İşe Yaramayacağı Noktalar
Ulusal ekonomiler bir tarafa halihazırda kripto para birimleri zaten başlı başına zor bir konu. Üstelik bir ülkenin ulusal para birimine bir dijital para birimini eşleştirmeyi denemek, mevcut ekonomik sorunları çözmeyeceği gibi, daha büyük felaketlere kapı aralayabilir.
İlk olarak belirtmek gerekir ki, kripto paralar ekonomik yaralara derman olmak gibi bir misyonla ortaya çıkmadı. Buna karşın Petro, yolsuzluk ve mali açıdan kötü yönetimle parçalanmış bir ekonomiye sokuluyor.
Trend bir teknolojiye yönelmek, yolsuzlukla ilgili uzun süredir devam eden sorunları yüksek olasılıkla düzeltmeyecek. Üstelik burada Venezüella’nın para politikasında korkunç bir geçmişe sahip olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Yani Petro’ya bağlı yeni paranın Venezüella’nın önceki para birimi olan bolivar gibi yanlış yönetilme ihtimali var.
Öte yandan, Venezüella’nın ‘kripto para’ların aslında ne anlama geldiğini bile bilmediği şaşırtıcı bir gerçeklik de söz konusu. Hasılı, ülkenin kripto para birimi kavramının ne olduğunu gerçekten anlayıp anlayamadığı şüpheli.
Birçok kripto para birimi merkeziyetsiz, adil ve güvenilir bir sistem sağlamak için blockchain teknolojisini kullanıyor. Ama Petro’da olacağı gibi, gerçek bir kripto para birimi bir otorite tarafından kontrol edilmez veya merkezileştirilmez.
Olması gerektiği gibi bir kripto para biriminin değeri bir otoriteye (Petro’daki gibi hükümete) değil, arz ve talebe bağlıdır.
Dürüst olmak gerekirse, Petro geleneksel anlamda bir “kripto para birimi” değil.
Venezüella’nın kripto parası Petro’yu yeni bir fiat para birimi ile eşleştirmesi temel sorunlarını çözmesine muhtemelen yardımcı olamayacak gibi gözüküyor.
Ama Venezüella’dan bağımsız olarak, ekonomi alanındaki bu cesur deney, uygun koşullarda, dijital varlıkların ekonomileri geliştirmek için nasıl kullanılabileceğinin bir örneğini bizlere gösterebilir. Bu anlamda ne olup biteceğini izleyip görelim.
