Ekonomik Büyüme Nedir? 6 Maddede Ekonomik Büyüme Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Ekonomik büyüme, temel olarak bir ekonomideki olumlu genişlemeyi ifade eden bir kavramdır. Ekonomik büyüme her ne kadar akademik bir terim olarak görülse de her ülke yurttaşının bilmesi gereken bir konudur.

Genel çerçevede ekonomik büyüme kavramı herkesin anlayacağı bir şekilde örneklendirilerek açıklanabilir. Örneğin bir kişinin zengin olup olmadığını anlamak için doğrudan gelirlerine bakılır.

Öyleyse kişinin geliri ne kadar yüksekse büyük bir ev, prestijli bir araba, pahalı bir tatil veya en iyi hastanelerde tedavi gibi imkanlara erişiminin mümkün olduğu sonucuna varılabilir.

İşte bir ülke ekonomisi de buna benzer şekilde işler. Yani bir ülkenin geliri ne kadar yüksekse, ülke yurttaşları da, tıpkı zengin insan örneğinde olduğu gibi, en iyi olanaklardan faydalanabilir. Sözgelimi, bu imkanlara daha kolay erişebilir.

1. Ekonomik Büyüme Nedir?

Ekonomik büyüme, bir ülkenin, bir bölgenin veya bir grup ülkenin, Avrupa Birliği örneğinde olduğu gibi, belirli bir zaman içinde milli gelirinin veya kişi başına gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) artmasıdır.

Bir ülkenin ekonomik büyümesi genellikle yıllık olarak ölçülür. Böylece ilgili ülkenin her yıl ne kadar büyüdüğünü veya büyümediğini karşılaştırarak görmek mümkün olur.

Ekonomik büyüme ölçümü yapılırken gayri safi milli hasıla (GSMH) ya da gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) verilerinden yararlanılır. Bu ölçüm ülkeler arasında makul karşılaştırmalar yapılabilmesine olanak sağlar.

Bununla birlikte, ekonomik büyüme ölçümü yapılırken yalnızca GSYİH sınırlandırması yapmak doğru bir karşılaştırma sonucuna her zaman ulaştırmaz.

Bir örnek için Çin ekonomisi ele alınabilir. Mesela bu hesaplamayı bir bütün olarak toplam gelir veya GSYİH ile sınırlandırırsak, Çin’in dünyanın en zengin ülkesi olduğu sonucuna ulaşırız. Oysaki durum böyle değildir, zira bu Çin’in nüfus popülasyonu ile de ilgilidir.

2. Ekonomik Büyümeye Etki Eden Faktörler Nelerdir?

Ekonomik büyümeye etki eden en önemli faktörler arasında teknolojik ilerleme, yatırım veya hem fiziksel hem de beşeri sermaye birikimi gibi çeşitli etkenler yer alır.

Ekonomik büyümede en önemli faktör, aynı sayıda kaynak kullanılarak mal ve hizmet verimliliğindeki artışa dayanır. Bu da genel olarak üretim süreçlerinde en son teknolojiyi kullanmak ve daha nitelikli işçilere sahip olmayı gerektirir.

Öte yandan ekonomik büyüme için dış pazarlara açılma da önemlidir. Ek olarak, kurumsal çerçeve olarak isimlendirilen kavram da olağanüstü önem taşır. Bu da bir ülkenin özünde, fiziksel ve yasal güvenlik, barış ve özgürlük açısından temel minimumların korunuyor olması gerektiği anlamına gelir.

Görüldüğü üzere ekonomik büyümeye etki eden faktörler çeşitlidir. Ekonomik büyüme genel olarak teknik ilerleme, yatırım ve sermaye birikimi, hem fiziksel hem de beşeri sermayeye bağlıdır.

3. Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Arasındaki Bağ Nedir?

Ekonomik büyüme ve ekonomik kalkınma arasında ayrılmaz bir bağ bulunur. Çünkü ekonomik kalkınmanın ortaya çıkması için ekonomik büyümenin gerçekleşmesi gerekir.

Bir ülkede ekonomik büyüme teknolojik uygulamalar, teknik ilerleme, gerek fiziksel gerekse de beşeri sermaye ve genel anlamda sermaye birikimi ile gerçekleşir. Bu da zaman içinde ekonomik kalkınmayı beraberinde getirir.

Sözgelimi, bir ülkenin zenginliği, yani GSYİH’si arttığında, o ülke ekonomik büyümeye ulaşacak ve bu büyüme daha sonra ekonomik kalkınmaya yol açmış olacaktır.

Nihai olarak ekonomik büyüme ve kalkınma, ülke ve sakinlerinin yaşamı için çok önemlidir. Para, iyi yaşamanın en önemli faktörü olmasa bile, tüm insanların hayatında hala büyük bir yer kapladığı su götürmez bir gerçektir.

4. Ekonomik Büyüme Modelleri Nelerdir?

Ekonomik büyüme modelleri söz konusu olduğunda üç temel teori bulunur. Bunlar klasik büyüme teorisi, neoklasik büyüme teorisi ve içsel büyüme teorisi olarak ele alınır.

Klasik Büyüme Teorisi

Klasik büyüme teorisi, bir ülkenin ekonomik büyümesinin artan nüfus ve sınırlı kaynaklarla azalacağını varsayar. Böyle bir varsayım, kişi başına reel GSYİH’deki geçici bir artışın kaçınılmaz olarak bir ulusun kaynaklarını sınırlayacak ve dolayısıyla reel GSYİH’yi düşürecek bir nüfus patlamasına yol açacağını düşünen klasik büyüme teorisi ekonomistlerinin inancının bir imasıdır. Sonuç olarak, ülkenin ekonomik büyümesi yavaşlamaya başlayacaktır.

Neoklasik Büyüme Modeli

Neoklasik büyüme teorisi, üç ekonomik güç devreye girdiğinde istikrarlı bir ekonomik büyüme oranının nasıl sonuçlandığını özetleyen ekonomik bir büyüme modelidir. Bunlar emek, sermaye ve teknolojidir.

Teori, kısa vadeli ekonomik dengenin, üretim sürecinde hayati bir rol oynayan değişen miktarlarda emek ve sermayenin bir sonucu olduğunu varsayar. Teori, teknolojik değişimin bir ekonominin genel işleyişini önemli ölçüde etkilediğini savunur.

Ayrıca neoklasik büyüme teorisi, büyüyen bir ekonomi için gerekli olan üç faktörü ana hatlarıyla belirtir. Ancak teori, geçici veya kısa vadeli dengenin uzun vadeli dengeden farklı olduğu ve üç faktörden hiçbirini gerektirmediği iddiasına vurgu yapar.

İçsel Büyüme Teorisi

İçsel büyüme teorisi, ekonomik büyümenin ekonomide içsel olarak, yani dışsal güçler aracılığıyla değil, içsel güçler aracılığıyla üretildiğini belirtir. Teori, teknolojik ilerleme vb. gibi dış faktörlerin ekonomik büyümenin ana kaynakları olduğunu iddia eden neoklasik büyüme modeliyle çelişir.

5. Dünya Ülkelerinde Ekonomik Büyüme Nasıl Gerçekleşiyor?

Dünya ülkelerinde ve genel olarak dünyada ekonomik büyümeler gerçekleşiyor. Yapılması gereken ilk şey, bunu doğrulamaktır. Öyle ki ülkeler ekonomik büyüme çalışmalarını 19. yüzyılın Sanayi Devrimi’nden bu yana çok vurgulu bir şekilde yaptılar.

Ekonomik büyüme konusunda uzman bir ekonomist olan Angus Maddison, son 200 yılda ekonomik büyümenin olağanüstü bir şekilde gerçekleştiğini verilerle açıkça ortaya koyuyor.

Ayrıca bu verilere göre, en çok ekonomik büyüme kaydeden ülkeler arasında Batı Avrupa ülkeleri başı çekiyor. Bunun haricinde Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi eski sömürge ülkelerden bazıları da ekonomik büyüme kaydeden ülkeler arasında yer alıyor.

Kıtalara bakıldığında, ekonomik büyüme hızının değişiklik gösterdiği gözlemleniyor. Örneğin Asya, son yarım yüzyılda Afrika’dan çok daha hızlı büyüyen bir bölge olarak karşımıza çıkıyor.

6. Ekonomik Büyüme Verileri Nasıl Takip Edilir?

Ülkelere ilişkin ekonomik büyüme verileri ilgili ülkelerin resmi kurumlarınca hesaplanarak düzenli olarak yayınlanır. Bu çerçevede ekonomik büyüme verilerine ilgili ülkelerin kurumlarınca yayınlanan kaynaklardan ulaşılabilir.

Türkiye ekonomik büyüme verileri Cumhurbaşkanlığına bağlı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından paylaşılır. Türkiye’ye ilişkin ekonomik büyüme verileri Strateji ve Bütçe Başkanlığının büyüme sayfası üzerinden takip edilebilir.