Enflasyon Hedefi Nedir? Enflasyon Hedefi Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Enflasyon hedefi ülkeler açısından oldukça önemli bir husus olarak karşımıza çıkar. Birçok ülkedeki para politikalarının nihai hedefi de, aslında enflasyonun ne fazla düşük ne de çok yüksek olmasını sağlamayı amaçlar.

Bir ülkenin merkez bankasına hedef göstereceği bir dış enflasyon oranını belirleme uygulaması, ilk kez 1990’lı yıllarda popüler hale gelmeye başladı. Yeni Zelanda Merkez Bankası bir enflasyon hedefi koyan ilk banka olarak tarihe geçti.

Mesela, aynı yıllarda enflasyon hedefi olan merkez bankalarının sayısı oldukça düşüktü. Ancak biraz daha ileri bir tarihe gidildiğinde ise, özellikle 1998 yılında 54 merkez bankasının enflasyon hedefi vardı.

Sanayileşmeyi başaran birçok ülkede tüketim fiyatı enflasyonu için hedef, yani hedef dizisinin orta noktası, %1 ile %2,5 arasındadır. Bu hedefin sıfır olmamasının nedeni arasında, resmi fiyat göstergelerinin enflasyonu abartması ve ülkelerin deflasyon olgusuna karşı küçük bir enflasyonu istemeleri yer alır.

Başarılı olabilmeleri için para politikalarının uzun bir zaman dilimine ihtiyacı olur. Bu çerçevede merkez bankaları, politika değişikliklerini çoğu zaman para birimine değil, enflasyon tahminine yönelik olarak ayarlarlar.

Bunun daha iyi anlaşılması için bir örnek verelim. Mesela tahmini enflasyon iki yıl içinde belirlenen hedefin üstünde kalırsa faiz oranları yükseltilir. Hedefin altına kalınırsa da faiz oranlarında düşüş uygulamasına geçilir.

Enflasyon Hedefi Nedir?

Enflasyon hedefi, merkez bankasının belirli bir enflasyon oranını hedef olarak belirlediği bir para politikasıdır. Ayrıca enflasyon hedefi, her zaman tutulması gereken bir oran veya oranlar bandı yerine orta vadeli bir ortalama olarak da tanımlanır.

Birçok ülkedeki verilere göre, enflasyonun dar bir bant içinde ayarlanmasının zor olduğu yıllar boyunca gözlemlendi. Enflasyon hedefinin de bu nedenle mutlaka ileriye dönük uygulanması konusunda fikre varıldı. Bu yaklaşım, para politikasının döngü boyunca çıktıdaki dalgalanmaları azaltmada bir rol oynamasına izin verir.

Mesela, bir ekonomideki toplam talep düşük olduğunda, enflasyonist baskıların azalması muhtemel olur. Böyle bir durumda ise, tercihen para politikası gevşetilebilir, bunun da ekonomik aktiviteye kısa vadeli bir teşvik sağlaması mümkün olur.

Ek olarak, bu para politikasını anlamak için temel kavram olan enflasyonun da ne anlama geldiğini bilmeniz gerekir. Dilerseniz enflasyon nedir makalemizi inceleyebilir ve bu ana kavram hakkındaki bilgileri öğrenebilirsiniz.

Enflasyon Hedefine Neden İhtiyaç Duyulur?

Enflasyon hedefine ihtiyaç duymak, merkez bankasının politikalarını belirlemede göz ardı edilemeyecek bir farklılık oluşturmasına bağlı şekilde gerçekleşir. Böylece karar verme sürecinde bir şeffaflık gerekli olur ve hedefi benimseme sürecinin bir parçası olarak genelde artışa gidilir.

Bunun dışında politikanın doğru olup olmadığını değerlendirmeyi daha kolay kılan enflasyon hedefi, merkez bankasının kendi performansını analiz etmesini mümkün mertebe kolaylaştırır.

Merkez bankası yetkililerine yapılacak ödemeler, hedefe ulaşması nedeniyle ödül verilmesi şeklinde tasarlanabilir. Fakat bazı merkez bankası yetkilileri, enflasyon hedefinin politika esnekliğini kısıtladığı görüşünü savunur.

Buna örnek olarak Amerikan Merkez Bankası (FED) ele alınabilir. Hiç kuşkusuz ki dünyadaki en güçlü merkez bankaları konumunda yer alan FED, enflasyon hedefi koymaya karşı durmuştur.

Enflasyon Hedefine Yönelik Karşıt Görüşler Nelerdir?

Geçtiğimiz yirmi yıllık sürecin çoğunda tüketici fiyatları ülkelerin hedeflemeleri ile paralel performans göstermiş olsa bile, bazı ekonomistler enflasyon hedefine yönelik eleştiriler getirdi.

Enflasyon hedefine yönelik yapılan en olumsuz eleştirilerin başında da fiyatların kontrolden çıkması hususu yer aldı. Bazı ekonomistler, enflasyon hedeflemesinin merkez bankası mensuplarını daha ciddi bir sorun olan varlık fiyatlarının kontrolünden uzaklaştırdığını ifade etti.

Öte yandan yine bu konuya yönelik eleştirilerde bulunan ekonomistler, enflasyon hedefi ile varlık fiyatlarının kontrol dışı kalmasının büyük başarısızlıklara yol açtığını belirtti. Hatta bu başarısızlığın ekonomide balon sorununa yol açarak 2007 yılında başlayan küresel krize sebep olduğunu ileri sürdüler.

Enflasyon Hedefi Nasıl Takip Edilir?

Enflasyon hedefi, bir ülkenin merkez bankası tarafından yayınlanır. Merkez bankası tarafından yayınlanan veriler hedef ve gerçekleşme olarak paylaşılır. Türkiye için bu veriler verileri, TCMB’nin enflasyon hedefleri sayfasından takip edilir.

TCMB’nin enflasyon hedefleri sayfasında, belirli duyurular ve bilgiler de yer alarak yayınlanır. Enflasyon hedeflemesi hususuna niçin ihtiyaç duyulduğu ya da hedefleme kapsamı gibi konular bu bilgiler arasındadır.

Türkiye dışındaki diğer ülkelere ilişkin enflasyon hedefi verileri de yine ilgili ülkelerin merkez bankası sayfalarından takip edilebilir. Ayrıca bu tür verileri paylaşan çeşitli istatistik sitelerinden de enflasyon hedefi rakamlarına ulaşılabilir.