FED Faiz Artırırsa Dolar, Euro, Altın, TL Ne Olur?
Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük ekonomilerinden birine sahip olduğu için, ABD Merkez Bankası Fed’in faiz oranlarını yükseltmek gibi gerçekleştirdiği hemen her hareketin küresel piyasalar ve özellikle de Türkiye benzeri gelişmekte olan ülkeler üzerinde önemli etkileri olur.
En anlaşılabilir şekilde, Fed’in faiz oranlarını artırması ABD dolarının değer kazanmasını sağlar. Ancak dolar sadece ABD’de değil dünyanın birçok yerinde, mevcut ve gelecekteki ekonomik büyümenin bir ölçütü olarak kullanılır. Gelişmiş ülkelerde, değer kazanan güçlü bir dolar olumlu karşılanır. Ancak, Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde koşullar ve beklentiler çok daha farklıdır.
ABD Merkez Bankası Fed’in 2019’da bir kez daha faiz artırabileceği tahmin ediliyor. Öyleyse, Fed faiz artırırsa ne olur ve bu durum bizim gibi gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkiler?
İçindekiler
Döviz Kuru, İhracat ve İstihdama Etkisi
ABD devlet tahvillerinin değeri, ABD’deki faiz oranlarındaki değişikliklerle doğrudan bağlantılıdır. Fed’in faiz oranlarını artırması, küresel yatırımcıların gelişmekte olan ülkelerden paralarını çekerek ABD’ye taşımalarına neden olabilir. Farklı bir deyişle, yatırımcılar ABD doları ve ABD menkul kıymetlerine yönelebilirler.
Fed’in faiz artırım hızına göre dolar aşırı değerlenebilir. Bu durumda, örneğin Dolar/TL kuru yükselir. Euro tarafında da mevcut ve gelecek gelişmelere göre olumlu ya da olumsuz sonuçlar vuku bulabilir. Genel olarak kur çalkantıları ekonomik krizlere de neden olabilir. Nihayetinde bu, döviz kurları ve ihracatın yanı sıra Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki istihdam seviyelerini de engelleyebilir.
Dolar Cinsinden Borçlanmaya Etkisi
ABD ekonomisi büyüme belirtileri göstermeye devam ettiği için, faiz oranlarını artırmak, Amerika için doğru hareket olabilir. Ancak, gelişmekte olan piyasalar bu durumdan zarar görür.
Sürekli olarak ticaret açığı veren Türkiye, Brezilya ve Güney Afrika gibi ülkeler, dolar cinsinden borçlanarak cari açığını finanse ediyorlar. ABD’de faiz oranlarının doların değer kazanmasıyla birlikte arttığı durumlarda, gelişmekte olan ülkeler ile ABD arasındaki döviz kuru yükseliş eğiliminde olur. Sonuç olarak, gelişmekte olan ülkelerin dolar cinsinden borçları artarak yönetilemez bir hale gelebilir.
Kredi Maliyetleri ve Kredi Piyasasına Etkisi
Faiz oranlarındaki yükseliş endişesi, kredi ve para arzı üzerindeki daralma etkilerinden kaynaklanır. Zira yüksek faiz oranları para arzında düşüşe ve doların değer kazanmasına yol açar.
Faiz oranları arttıkça, gelişmekte olan ülke bankaları dışarıdan daha yüksek maliyetlerle kredi kullanmaya başlar. Gelişmekte olan ülke tüketicileri için de durum değişmez. Faiz oranı arttıkça kredilerin maliyeti de artar ve banka kredileri tüketiciler için de daha maliyetli hale gelir. Dolayısıyla, kredi maliyetindeki bir artış üretim ve tüketimi engelleyebilir.
Altın ve Petrol Gibi Emtia Fiyatlarına Etkisi
Petrol, altın, pamuk ve diğer küresel emtialar ABD doları cinsinden fiyatlandırılır ve Fed’in faiz oranlarını artışını takiben güçlü bir dolar, gelişmekte olan ülkelerin yerel para birimi cinsinden petrol ve altın gibi emtia fiyatlarını arttırır.
Fed faiz artışının ardından, özellikle emtia üretimine ve doğal kaynak bolluğuna dayanan ekonomilerin daha da kötüleşmesi beklenebilir. Çünkü ürünlerin değeri azalırken, mevcut kredi akışları da daralır.
Dış Ticaret ve Borsaya Etkisi
Fed’in faiz oranlarını artırması küresel ekonomiyi olumsuz yönde etkilemesine rağmen, yükselen faiz oranları dış ticarete yarar sağlar. Daha değerli bir hale gelen ABD doları, ABD’nin dünya çapındaki ürünlere olan talebini artırarak, yerli ve yabancı şirketler için kurumsal karı artırır.
Fed’in faiz oranlarını artırması sonrası borsalarda ortaya çıkan dalgalanmalar, sektörlerin büyümesi veya daralması ile ilgili beklentileri yansıttığından, ortaya çıkan kar artışları borsaların yükselişine yol açabilir.
