Gökdelenlerin Ekonomik Krizi Tetiklediği Teorisine 6 Büyük İspat

Başta İstanbul’da olmak üzere 2000’li yılların sonlarında başlayan ve büyükşehirlerde hızla yükselen gökdelenler ekonomik krizi tetikliyor olabilir mi?

1999 yılı sonunda, ülkelerin, kaynaklarını gökdelen inşa etmeye ayırdığını ve bu durumun ekonomide yavaşlamaya sebep olduğu teorisi Ekonomist Andrew Lawrence tarafından ortaya atılmıştı.

Teorinin dayandırıldığı varsayım şöyle; kaynaklarını gökdelen inşalarına ayıran ülke ekonomilerinde büyüme yavaşlıyor. Bu aşamada riskli ve pek de ekonomik olmayan yatırımlar yapılmaya devam ediliyor. Gökdelenlerdeki onlarca konut ve ofisler ucuz kredilerle satılıyor ve bu durum emlak balonunu ortaya çıkarıyor. Devamındaysa ekonomik kriz patlak veriyor…

Her ne kadar bu bir teori olsa da geçmişe bakıldığında, teoriye ispat niteliği taşıyan pek çok örneğe rastlayabiliyoruz.

Teoriyi doğrulayabilecek 6 büyük ispat!

Gökdelenlerin ekonomik krize sebep olduğu veya ekonomik krizi tetiklediği teorisini ispatlayabilecek, tarihe damga vuran 6 anı derledim. İşte o anlar.

1. 1873 Ekonomik Krizi ve Equitable Life İnşası

ABD’nin New York şehrinde inşa edilen o yılların en görkemli yapılarından Equitable Life sonrası 1873 ekonomik krizi meydana geliyor. Krizin üretim fazlası sebebiyle ortaya çıktığı belirtilirken, batan bankalar, şirketler ve New York Menkul Kıymetler Borsası’nın 10 gün kapatılması tarihe geçiyor.

2. Singer Kulesi İnşası ve 1907 Ekonomik Krizi

Singer Kulesi ve Metropolitan Kuleleri inşası sonrasında 1907 yılında ABD’de “bankacılık krizi” olarak da anılan bir kriz vuku buluyor. Bu krizin FED’in (Federal Rezerv Sistemi) kurulmasına neden olarak gösterildiği de bilinmektedir. Ayrıca, bazı çevreler 1907 krizinin I. Dünya Savaşını’da dolaylı olarak etkilediğini iddia etmektedirler.

3. Empire State ve 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı

İnşaatına 1929 yılında başlanan ve bitirildiği yıl 1931’de dünyanın en yüksek binası unvanını alan Empire State tüm dünyayı krize sürüklemiş olabilir mi? Teoriye göre evet. 1929 yılında temeli atılan gökdelenin ardından başta ABD olmak üzere birçok dünya ülkesi krize giriyor. Kriz dünya genelinde 50 milyon kişisinin işsiz kalması, dünya genelinde üretimin azalması ve dünya ticaretinde büyük daralmalara sebebiyet veriyor.

4. Willis Kulesi ve 1973 Krizi

Şikago, Illinois’de 1973 yılında yapımı biten Willis Kulesi’nin ardından ABD ve bazı dünya ülkelerinde hiperenflasyon yaşanıyor. Suriye ve Mısır’ın aynı tarihlerde İsrail’e saldırması zaten çıkmakta olan krizi tetikliyor ve dünyada petrol krizi yaşıyor.

5. Petronas İkiz Kuleleri ve 1997 Doğu Asya Mali Krizi

Malezya’nın sembol yapılarından Petronas İkiz Kuleleri teoriye göre 1997 Doğu Asya Mali Krizine sebep oluyor. Bu kriz Doğu Asya ülkelerini büyük ölçüde etkisi altına alıyor. Rusya ve Brezilya gibi ülkelerde de etkisi hissedilen kriz, az da olsa ABD’li yatırımcıları da etkiliyor.

6. Burç Halife ve Dubai Finansal Krizi

2010 yılında yapımı tamamlanan Burç Halife sonrası Dubai büyük bir finansal krizle karşı karşıya kalıyor. Kriz sırasında Palmiye Adası, Dünya Projesi, Dubai Kuleleri ve Limanlar gibi pek çok projeye yatırımlar yapılıyor fakat yaşanan kriz bazı projelerde inşaatları durma noktasına getiriyor.

Yukarıdaki örnekleri göz önünde bulundurduğumuzda meydana gelen krizlerin nedenleri iyice irdelendiğinde Lawrence’ın teorisine hak vermemek elde değil. Büyük yapılar doğrudan krizleri ortaya çıkarmıyor olsa da kuşkusuz ki, bir şekilde dolaylı olarak tetikliyor. Kaynakların bu tarz yapılara aktarılması ve kredili satışların emlak balonu şişirmesiyle zaten büyük krizler kaçınılmaz olur, bunun pek çok örneğine şahit olduk.

Yine de tüm bu örneklerin bir teoriden ibaret olduğunu unutmamak gerekiyor.