Ekonomi

Bu Piyasada Zayıflara ve Kaybedenlere Yer Yok: Kazanan Her Şeyi Alır Piyasası

Son yıllarda, teknolojik gelişmelerin ticaret dünyasının birçok alanında rekabetin önündeki engelleri ortadan kaldırması sebebiyle kazanan her şeyi alır piyasası (winner-takes-all market) yaygınlığının gün geçtikçe arttığı düşünülüyor.

Gerek ülkemizde gerekse de yurt dışında büyük şirketlerin yükselişinde kazanan her şeyi alır piyasasının örneklerini görmek mümkün olabiliyor. Mesela gıda ve bakkaliye sektörünü ele aldığımızda, geçmiş dönemlerde, daha fazla yerel mağazalar ve bakkal dükkanları olduğunu anımsarız.

Ancak günümüzde daha iyi ulaşım olanakları, telekomünikasyon ve bilgi teknolojisi sistemleri dev şirketler için rekabetin önündeki kısıtlamaları neredeyse tamamen kaldırdı. Bunu takiben büyük perakende gıda şirketleri, küçük rakiplere kıyasla daha büyük avantajlara sahip oldular ve girdikleri çoğu segmentte büyük pazar payları elde etmeye başladılar.

Elbette, kazanan her şeyi alır piyasasına sadece perakende sektöründe şahit olmuyoruz. Bu piyasaya dev teknoloji şirketleri ve çok daha fazlasında da şahit olabiliyoruz. Peki kazanan her şeyi alır piyasası nedir? İşte kazanan her şeyi alır piyasası hakkında bilmeniz gerekenler ve birtakım örnekler.

Kazanan Her Şeyi Alır Piyasası Nedir?

Kazanan her şeyi alır piyasası, rekabette en iyi performans gösteren şirketlerin mevcut pazarlardan çok büyük paylar alabildikleri, kalan rakiplerin ise büyük şirketlere nazaran çok daha az pay alabildikleri bir ekonomik sistemi ifade eder.

Kazanan her şeyi alır piyasasının nihai sonucu, yalnızca bir avuç büyük ve güçlü şirketin pazar payının çoğunu kontrol ettiği bir oligopoldür. Oligopol, az sayıda büyük ve güçlü şirketlerin bulunduğu bir piyasa yapısıdır.

Oligopol piyasa yapısında büyük şirketler ya daha küçük işletmeleri satın alırlar ya da belirli yöntemlerle pazarda rakiplerini geride bırakarak onları saf dışı bırakırlar. Böylece sürekli daha büyük avantajlar elde ederek girdikleri hemen hemen her segmentte büyük pazar payları elde ederler.

Borsa ve Kazanan Her Şeyi Alır Piyasası

Kazanan her şeyi alır piyasası borsa ve hisse senedi piyasaları için geçerli bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Örneğin, Investopedia’da konuyla ilgili olarak yer alan bir makaleye göre, ABD hisse senedi piyasalarının 2009 ve 2019 yılları arasındaki hızlı yükselişi, bazıları için kazanan her şeyi alan piyasasını ortaya çıkardı.

İlgili tarihsel aralıkta ABD hisse senedi piyasalarına giren toplam sermayenin büyük bir yüzdesine sahip olan varlıklı insanlar, bu dönemde, ABD nüfusunun geri kalanının yaşadığı büyümeye nazaran, gelir ve servetlerinde aşırı artışlara yol açan büyük piyasa kazançlarından yararlandılar.

Teknoloji Şirketleri ve Kazanan Her Şeyi Alır Piyasası

1960 yıllarında bilgisayar üreticisi IBM, ana bilgisayar pazarına hâkim oldu ve hâlâ da öyle. 1980’lere gelindiğinde Microsoft ve Intel, bilgisayar yazılımı ve işlemci pazarlarına hâkim oldu. Bu şirketlerin pazar hâkimiyetleri de hala devam ediyor.

Öte yandan 1990’lı yıllarda, World Wide Web’in (WWW) ortaya çıkıp İnternet’in yaygınlaşmasıyla, kazananlar aramada Google, e-ticarette Amazon ve sosyal ağlarda Facebook oldu. Bu üç şirket de hala bu pazarlara hâkim olmayı sürdürüyor. 2007’den beri, Apple (iOS) ve Google (Android) mobil işletim sistemleri pazarına hâkim durumda.

Yeni teknoloji pazarları genellikle yoğun bir rekabet içinde olur ve teknolojileri kendilerinin değişken doğası ile güçlendirmeyi sürdürürler. Ancak bir teknoloji şirketi, açık bir pazar liderliğine ulaştığında, kısa sürede tam hakimiyet kazanır ve bu gerçekleştiğinde yerinden edilmesi neredeyse olanaksız hale gelir.

Onlar için temel tehdit, ana bilgisayarların ve PC’lerin çevrimiçi, mobil ve bulut tabanlı teknolojiler tarafından gölgede bırakılması nedeniyle, başka bir oyuncunun hakim olduğu daha yeni, daha büyük, bitişik bir pazarın ortaya çıkması ile vuku bulur. Stratechery.com’dan endüstri analisti Ben Thompson’ın sözleriyle, baskın teknoloji şirketleri gölgede kalabilir ancak yerlerinden edilemez.

Konupara Ekibi

Konupara Ekibi, okuyucu ihtiyaçlarını analiz ederek para yönetimi, birikim, krediler, kredi kartları, kredi notu, mevduat hesapları gibi bankacılık ürünleri ve yatırım konularında araştırmalar yapıp kapsamlı yazılar hazırlıyor.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir