Yeni Rotamız İskandinavya! Mutluluklar Ülkesi Norveç’in Ekonomisine Bakıyoruz
Norveç canlı bir özel sektörüyle, geniş bir devlet sektörüyle ve iyi yayılmış bir sosyal güvenlik ağıyla istikrarını yıllardır koruyan bir ekonomiye sahip. Ülke her ne kadar 1994 referandumu ile Avrupa Birliği’nden (AB) çekilme kararı alsa da Avrupa Ekonomik Alanı’nın bir üyesi olduğu için AB pazarına kısmen de olsa katılıyor ve AB bütçesine büyük katkı sağlıyor.
Norveç başta petrol, doğalgaz, balık, orman ürünleri ve mineraller olmak üzere doğal kaynak açısından zengin bir ülke. Özellikle deniz ürünleri ihracatı ile öne çıkan Norveç, bu sektörde Çin’in ardından dünya ikincisi konumunda.
Hükümet, ülkedeki petrol kaynaklarını sıkı düzenlemelerle kontrol altında tutuyor. Resmi ulusal tahminlere göre petrol sektörü ülkedeki iş gücünün yüzde 9’luk kısmına iş sağlıyor, GSYİH’nin yüzde 12’sini ve devlet gelirinin yüzde 13’ünü oluşturuyor. Üretim şu an 2000’lerdeki zirve dönemin rakamlarından yüzde 50 daha aşağıda ama Norveç yine de dünyanın en büyük petrol ihracatçılarından biri.
Ülkede 2000 yılından bu yana petrol yerine doğal gaz üretimi artmış durumda. Petrol üretimi her ne kadar geçmişe göre düşük olsa da 2013-2016 yılları arasında varolan sahaların yüksek üretiminin üstüne yeni bulunan petrol sahalarının da eklenmesi ile üretim üç yıl üst üste düzenli olarak arttı. Norveç’in elektrik üretimi neredeyse tamamen hidroelektrik santrallerinden geliyor.
Norveç ayrıca petrol ve doğal gazın popülaritesini yitirme riski nedeniyle devletin bu sektörlerden kazandığı para ile 2017 yılında 1 trilyon doları geçen bir devlet fonu da kurdu; bu fon ayrıca dünyanın en büyük bağımsız fonu. Bu fonu ülkemizde de kurulan Türkiye Varlık Fonu’na benzetilebilir. Hükümet federal bütçeyi dengelemek amacıyla petrolden gelen getirinin ve fon yatırımının zaman içerisinde sürdürülebilir olduğu tahmin edilen reel faiz oranıyla eşit olmasını gerektiren bir “mali yasaya” sahip. Şubat 2017’de hükümet bu fona giden paraya müdahale ederek oranı yüzde 4’ten yüzde 3’e düşürdü.
2004-2007 arası dönemde sağlam bir GSYİH büyüyüşü yakalayan ülke 2008 yılında duraklama, 2009 yılında ise gerileme yaşasa da 2010-2017 arasında yine bir büyüme trendi yakaladı.
Norveç, 2017 yılındaki işgücü katılımı ve istihdam rakamlarındaki büyümenin de gösterdiği üzere düşük enerji fiyatlarına uyum sağlamayı başarıyor. GSYİH iş piyasasındaki sıçramanın ve bunu destekleyen mali politikaların etkisiyle artan yurt içi talep nedeniyle 2017’de yüzde 1.5 büyüdü. Norveç’in ekonomik büyümesinin devam edeceği, hatta ufak bir miktar daha büyüyeceği tahmin ediliyor.
