Sisteme Başkaldıran ‘İsyancı’ Alternatif Para Birimleri
Alternatif para birimi ya da özel para birimi ulusal veya çok uluslu para sistemlerine alternatif olarak kullanılan herhangi bir başka özel para birimine verilen adlardır.
Ülkelerin kabul ettikleri resmi para birimlerini hiçe sayarak, kısmende ülkelerin merkez bankaları tarafından “isyancı” olarak nitelendirilen alternatif para birimleri bazı ülkelerin bazı bölgelerinde günümüzde hala kullanılmaya devam ediyor.
Dünyada çoğu kimse tarafından bilinen belki de daha yaygın bir çoğunluk tarafından kullanılan alternatif para birimi Bitcoin‘dir fakat Bitcoin alternatif para birimleri arasında ne ilk, ne de tek.
Alternatif para birimleri birey, kurum veya kuruluşlar tarafından genelde ortaya çıktığı bölgedeki üretimi artırmak, ticareti geliştirmek ve bölge ekonomisini canlandırabilme amacıyla bir nevi ihtiyaçtan ötürü oluşturuluyor. Oluşturulan özel para birimi bölge halkları tarafından kabul görüldüğünde doğal bir şekilde yaygınlaşıyor ve kullanımı da artıyor.
Ortaya çıkan alternatif para birimlerinin ilgili ülke merkez bankası tarafından kabul görülmemesinin en büyük nedeni vergiyle ilgili sorunlardan kaynaklanıyor. Çoğu benzer para biriminin vergilendiril(e)memesi -bazı para birimleri için geçerli değil- sebebiyle bu para birimleri yasadışı kabul ediliyor.
Espinal köyünde alternatif para birimi: Tumin
Birkaç yıl önce Meksika’nın El Espinal köyünde halkın kendi para birimini kullandığı medyada yer almıştı. 57 bin kişinin yaşadığı El Espinal’de ticareti canlandırabilmek adına 2010 yılında Castro Soto ve bir grup üniversite çalışanı tarafından ortaya çıkan alternatif para birimi Tumin‘in iki sene gibi bir sürede köy tarafından benimsenmiş ve hatta haberin servis edildiği yıllarda 9 komşu köy tarafından da kullanılmaya başlanmış olduğu belirtiliyordu.
Hareketin lideri Castro Soto “Pesolarımız yok çünkü fakiriz. Bu nedenle bizde kendi para birimimizi ürettik.” diyerek bahsediyordu yaptığı açıklamada. Tumin ortaya çıkmadan önce kıtlık ve fakirlikle mücadele eden bölge halkı alternatif para birimiyle ekonomilerini canlandırmayı başarmıştı.
Kanada’da Canadian Tire money, ABD’nin Massachusetts eyaletinde kullanılan BerkShares ve İngiltere’de Bristol Pound en bilinen diğer alternatif para birimleridir.
