Birinci Dünya Savaşı’nda ABD’nin Savaş Tahvilleri ve Charlie Chaplin’in Teşvikleri
Komedi efsanesi aktör ve yönetmen Charlie Chaplin 18 Nisan 1889 senesinde Londra’da dünyaya geldi. İsviçre’de hayatını kaybettiği 1977 yılına kadar dünyada silinemeyecek izler bıraktı.
40 yıllık sanat yaşamında sayısız senaryo yazan, film yöneten ve filmlerinde başrol oynayan Chaplin’in bestelemiş olduğu pek çok müzik eseri de var.
O ve eserleri hakkında sayısız yazı bulabiliriz fakat bu yazıda onun iz bırakan eserlerinden değil, unutulması hiçbir zaman mümkün olmayacak savaş teşviklerinden biraz olsun bahsedelim.
Yukarıdaki fotoğraf 1918 yılında Birinci Dünya Savaşı sırasında Wall Street, New York’ta çekildi. Chaplin’in masumca bir oyun sergilediğini ya da hayranlarına seslendiğini düşünebilirsiniz fakat durum pek de gözüktüğü gibi değil. Chaplin fotoğrafta Wall Street’te Amerikalıları savaş tahvillerini almaları için teşvik ediyor. Gösterinin sebebi bu.
ABD, Birinci Dünya Savaşı’na fotoğrafın çekildiği önceki yıl olan 6 Nisan 1917’de girdi ve para toplamak için tahvil satmaya başladı, adına da “Özgürlük Tahvilleri” dedi. Birçok Amerikalı vatanseverin kendilerince yaptıkları büyük fedakarlıklara rağmen, savaş tahvillerinin satışları başlangıçta oldukça zayıftı.
Satışları teşvik etmek adına dönemin ABD hükümeti farklı stratejiler uyguluyordu. Bunlar çeşitli eğlencelerden, New York bölgesinin film yıldızlarının sokak gösterilerine kadar bir dizi teşvik planını içeriyordu.
Kızılhaç’ın “Yardım!”, “Haydi Askere”, Sam Amca’nın “U.S. Ordusu İçin Seni İstiyorum, En Yakın Asker Alma Garnizonunda” gibi ustalıkla hazırlanan propaganda posterleri arasında, Martha Mansfield gibi dönemin ünlü aktrislerinin tahvil satışlarını artırmak için savaşın sembolü olarak görülen donutları, ABD cadde ve sokaklarında dağıttıkları da biliniyor.
Charlie Chaplin tahvil satışlarını artırmak için en çok çaba sarf eden yıldızlar arasında yer aldı. 1918’de Amerika çapında bir tur başlattı ve aynı yıl savaşa teşvik ettiği Tüfek Omza (Shoulder Arms) adlı filmi çevirdi.
Chaplin çabası karşılığında dönemin ABD hükümetinden para aldı mı bilinmiyor fakat her zaman yaptığı gibi iyi oynadı ve tahvil satışlarını artırdı ancak, savaş sonunda yaklaşık 15 milyon insanın öldüğünü, 20 milyondan fazla insanın sakatlanıp yaralandığını düşünürsek filmi bu kez pek de güldürmüş olamaz.