Ekonomik krizin sürdüğü Porto Riko, kurtuluşu ABD’nin 51. eyaleti olmakta arıyor
Mayıs ayında iflasını açıklayan ve ekonomik krizin şartları zorlaştırarak hüküm sürdüğü Porto Riko’da ülkenin kaderini değiştirebilecek bir referandum yapıldı.
Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) bir eyalet olarak katılımın sorulduğu referandumda halkın büyük bir çoğunluğu buna destek vererek, ülkelerinin ABD’nin 51. eyaleti olmasını destekledi.
Amerika kıtasında yer alan ada ülkesi Porto Riko, içişlerinde bağımsız fakat dışişlerinde ABD’ye bağımlı, 50 eyaletten çok farklı özerk bir bölge statüsünde bulunuyor. Statüsü gereğince her Porto Rikolu bir ABD vatandaşı sayılıyor. Ada halkı, sosyal yardımlar dışında neredeyse bir ABD vatandaşının ortalama tüm haklarına sahip.
Örneğin, Porto Rikolular istedikleri takdirde ABD’ye yerleşebiliyor ve çalışabiliyor. Fakat Porto Rikolular bir ABD vatandaşının ABD ana karasında aldığı sosyal yardım ve ödeneklerden faydalanamıyor. Ayrıca, özel statüsü nedeniyle ABD’ye bağlı Porto Riko resmen bir eyalet olmadığı için ABD eyaletlerinin ödemek zorunda olduğu federal gelir vergisini de ödemek zorunda kalmıyor.
Ekonomik krizin içinde olan Porto Riko, ABD’nin ana karadaki eyaletlerinde benzeri bir kriz durumunda muhtemelen yapacağı gibi kendilerine de destek olmasını talep ediyor ve bekliyor. Ancak, ABD Porto Riko’nun özel statüsünü ve adanın bağımsız içişlerini öne sürerek destek vermekten kaçınıyor.
ABD’nin bu tavrı zaman zaman adanın ülkeyle olan ilişkisini sorgulamasına sebep olurken, bazen de ada, kendi içinde ayrışarak tek çıkar yolu ABD’nin 51. eyaleti olma fikrinde arıyor, tabi bu konuda da ana karadan pek destek gördüğü söylenemez.
Referandumda oyların yalnızca yüzde 23’ü geçerli sayıldı
Ülkede Pazar günü yapılan referandumda halkın yüzde 97’si ABD eyaleti olma fikrini destekledi ama referandumla ilgili bazı önemli tartışmalar var.
Referandumda seçmenlerin yalnızca yüzde 23’ünün geçerli oy kullandığı, sandığa gidenlerin yüzde 30’unun ise geçersiz ya da boş oy kullandıkları açıklandı.
Muhalefetin boykot ettiği referandumda sadece oyların yüzde 23’ünün geçerli kabul edilmesi ülkede “şaibe” tartışmalarını da beraberinde getirdi.
ABD Porto Riko’ya eyalet statüsü vermeye istekli değil
Hukuksal açıdan bağlayıcılığı olmayan referandumla ilgili son kararı ABD Kongresi verecek, ancak ABD Kongresi’nin Porto Riko’ya eyalet statüsü vermek için çok da istekli olmayacağını tahmin etmek güç değil. Zira ABD’nin Porto Riko’ya eyalet statüsü vermesi halinde Kongre ve Senato’da mevcut dengeler değişebilir.
Demokrat Parti’ye yakın bir seçmen kitlesinin yaşadığı Porto Riko’nun eyalet statüsü kazanması halinde Kongre ve Senato’ya sokacağı temsilcilerle, buralardaki dengelerin Demokratlar lehine değişebileceği düşünülüyor. Bu da Cumhuriyetçilerin hali hazırdaki çoğunluklarını kaybedebileceği anlamına geliyor.
Diğer yandan, Porto Riko eyalet olması halinde yüklü miktarda federal fon aktarılması gerekeceği için de bölgenin eyalet statüsü alması ana karada destek bulmuyor.
