Torrent Ekonomisi: kim, nasıl, ne kadar para kazanıyor?
Geçtiğimiz günlerde popüler torrent sitelerinden KickAss Torrent’in kapatıldığını ve sahibinin tutuklandığını okumuştuk. Kapatılma sebebi malum telif haklarından dolayı kapatıldı. KickAss kapatılsa bile The Pirate Bay gibi torrent devleri hala piyasada ve hizmet vermeye devam ediyor.
Bugün, milyarlarca dolarlık gelir elde edilen torrent piyasasının nasıl çalıştığını, kimin ne kadar para kazandığını ve sistemin merkezinde neler olup bittiğinden bahsetmek istedim.
Torrent sitelerinden TV şovları, filmler, müzik veya bilgisayar oyunları gibi hemen her şeyi maddi bedel ödemeden indirmek ve kullanmak mümkün oluyor.
TV yayınları, müzik ve bilgisayar oyunları bir yana olsun film endüstrinin merkezi sayılan Hollywood, sadece film ve filmlere yönelik içeriklerden her yıl 93.8 milyar dolar kazanıyor. Bunu dünya genelinde düşünüp; TV şovları, diziler, müzik gibi diğer medya veri akışlarını da eklediğimizde ortada rakamsal açıdan ne kadar büyük bir piyasa olduğunu daha net görebiliriz.
Ne kadar para kazanıyorlar?
Aylık yaklaşık 50 milyon ziyaretçi alan KickAss Torrent’in yılda 12.5 – 22.3 milyon dolar arasında gelir elde ettiği tahmin ediliyordu. Burada göz önünde bulundurulması gereken piyasada tek oyuncunun KickAss olmadığıdır. The Pirate Bay gibi daha popüler torrent sitelerini de hesaba katarsak piyasada elde edilen gelirin daha büyük boyutlarda olduğunu görebiliriz.
Daha önce ülkemizde illegal dizi yayınları yapan Dizimag adlı bir site vardı. Site 2013 yılında kapatılmış ve sahibi gözaltına alınmıştı. O tarihte siteyle ilgili basında çıkan haberlerde sitenin tahminen aylık 7 bin dolar gelir elde ettiği yazılmıştı. Dizimag doğrudan bir torrent hizmeti vermiyordu fakat site dolaylı da olsa aynı piyasanın oyuncusuydu. Şu anda hali hazırda illegal yayın yapan onlarca dizi ve film sitesi de torrent piyasasının en küçük oyuncularıdır.
Herhangi bir kullanıcı torrent servislerini kullanarak istediği içeriklere kendi ulaşabiliyor. Diğer yandan bahsettiğim illegal dizi-film siteleriyse aynı içeriklere ulaşıp, bu içerikleri kendi sitelerinde bir şekilde ziyaretçileriyle paylaşıyorlar. Yani, içerikler torrent ile elde ediliyor fakat dağıtım yolu değişebiliyor. Bu da piyasada farklı gelir elde etme yollarının olduğuna işaret ediyor. Bir de bu işin illegal dosya paylaşım siteleri ayağı da var. Örneğin, popüler dosya paylaşım sitesi Megaupload‘ın telif hakkı sahiplerini 500 milyon dolar yakın zarara uğrattığı gerekçe gösterilerek kapatılmıştı.
Nasıl para kazanıyorlar?
Torrent sitelerinin kullandığı üç farklı para kazanma yolu var. En sık kullanılan yol, reklam geliri. Her bir site reklam alarak gelir elde ediyor. Piyasanın alt oyuncuları dediğim dizi-film siteleri de çoğu zaman yalnızca reklam gelirleriyle ayakta duruyor.
Torrent sitelerinin daha yaygın olan başka bir gelir kapısı da cihazlara kötü amaçlı yazılım (malware) dağıtmaktır. İlgili sitelerden indirilen içeriklerle gönderilen kötü amaçlı yazılımlar bilgisayar sistemlerine zarar verme amacıyla gönderiliyor. Fakat temel amaçları adware ve spamware kombinasyonuyla cihaz kullanıcılarına daha fazla reklam göstermek ya da kişisel bilgileri çalarak bunları satmak gibi nedenlerden oluşuyor.
Benzeri sitelerin gelir elde ettiği bir diğer yol da bağış toplamak. Pek çok torrent sitesi ziyaretçiler tarafından belirli miktarlarda gönderilen bağışlarla hatırı sayılır kazançlar elde edebiliyorlar.
Piyasada kimler kazanıyor?
Torrent katılımcılarının büyük bir kısmı gönüllü olarak bu işi yapıyor. Örneğin, beğendiği herhangi bir müziği ya da satın aldığı herhangi bir programı ağa yüklüyor ve karşılığında herhangi bir para beklentisi olmuyor. Onlar ücretsiz elde ettikleri içerikleri kullanarak kazanan taraf olmayı tercih ediliyorlar.
Bunun yanı sıra bazı yükleyicilere içerik başına 200 ila 250 dolar arasında para verildiği de biliniyor. Bu durumda piyasanın maddi açıdan kazananlarından bir kısmının içerik yükleyicileri olduğunu söyleyebilirim.
Piyasada illegal yerel dizi-film siteleri de kazanan tarafta. Söylediğim gibi onların çoğu reklam geliri elde ediyor. Fakat yerel oyuncular farklı kimselere de kazanç kapısı oluyor. Örneğin, bugün yeni bölümü yayınlanan herhangi bir dizi için ülkenin dilinde çevirilere ihtiyaç duyuluyor. Çoğu çevirmen, çeviri sitelerinde bu işi gönüllü yapıyor olsa da bir kısmının dakika başına çevirilerden ücret aldığı biliniyor. Diğer yandan çevirilerin paylaşıldığı çeviri siteleri de yerelde kazananlar tarafında.
Bol trafik, bol talep ve reklam görmeye istekli bir o kadar kullanıcının olduğu yerde reklamverenlerin olmadığı düşünülemez. İllegal sitelerde reklam ücretlerinin oldukça düşük olması nedeniyle reklam hizmetlerine daha az ödeme yapan ve maliyeti azaltan reklamverenleri de kazananlar tarafında düşünmek gerekiyor.
Elbette piyasanın en büyük kazananları en tepede yer alanlar. Sitelerin sahipleri kazanç pastasından en büyük payı alıyor.
Kimler kaybediyor? Görünürde kaybeden taraf; film ve müzik yapımcıları, dağıtıcılar ve medya şirketleri. Daha da daraltacak olursam; oyuncular, müzisyenler, yazılımcılar ve tüm emekçiler de piyasanın kaybedenler tarafında yer alıyor.