Bilim İnsanı Benjamin Franklin’in 228 Yıl Önce Verdiği Bir Yatırım Dersi: Bileşik Faizin Önemi
Amerikalı yazar ve bilim insanı Benjamin Franklin, 1790 yılında öldüğünde ABD’deki Boston ve Philadelphia şehirlerinin her birine 5000 dolar miras bırakmıştı.
İki şehrin de, bu para ile 200 yıl dayanabilecek bir fon oluşturması bekleniyordu. Bu fondan ihtiyacı olan herkes yüzde 5 faiz ile kredi alabilecekti. 100 yıl sonra şehirler fondan 500.000 dolar para çekip gerisini bir sonraki 100 yıl için tekrar faize bırakacaklardı.
Peki, Franklin bunu neden yaptı? İnsanlara bileşik faizin önemini anlatabilmek için.
Bileşik faiz, anapara ve borcun önceki dönemlerdeki kümülatif faizi üzerinden hesaplanan bir faiz türüdür. 17. yüzyıl İtalyası çıkışlı olduğu düşünülen ve sadece anapara üzerinden hesaplanan normal faizden farklı olan bu uygulama, kabaca faizin faizi olarak düşünülebilir.
Bileşik faizin büyüme oranı, tamamen bileşimin sıklığına bağlıdır; bileşim ne kadar sık yapılırsa bileşik faizin getirisi de o kadar büyük olur. Yani zaman sizin tarafınızdadır; ne kadar büyük para bileşik faize girerseniz, giren para yıldan yıla o denli büyür. Mesela yıllık yüzde 6 faizi olan bir para 12 yılda kendini ikiye, 24 yılda da dörde katlar.
Diyelim ki geçen sene bankaya 100 lira para yatırdınız ve bu paranın faizinden 2 lira kazandınız. Bu yıl faiziniz 102 lira üzerinden hesaplanacaktır (yatırdığınız para + faizden kazandığınız). Bu büyük bir kâr gibi görünmeyebilir ama bu ufak detayı bilmek bile finansal başarınıza hiç kuşkusuz katkıda bulunabilir.
Bileşik faiz düşündüğünüzden çok daha hızlı birikir. Mesela eğer ayda 5 lira kârdaysanız yüzde 5 bileşik faiz ile 10 yılda 600 lira biriktirmiş olursunuz. Fakat hesabınız 776 lira değerinde olacaktır. Bu paranın üzerine bir kuruş eklemeseniz bile bu para bileşik faiz sayesinde 15 yılda 1500 lira olacaktır.
Üstelik bileşik faiz üzerinden para kazanmanız için zengin olmanıza da gerek yok. Zira bileşik faizin büyülü formülü 100 lira paraya da 100.000.000 lira paraya da aynı şekilde çalışır.
Bileşik faizde yarın çok kazanmak için bugünden biraz fedakarlık yapmanız gerekecektir. Çünkü bileşik faizden yararlanabilmek için bugün bir miktar para ayırmanız gerekir ama ileride kazanacağınız para bugün kenarı ayıracağınız paradan çok daha fazla olacaktır. Yani tıpkı Franklin’in yıllarca önce bu büyüyü anlamamız için bıraktığı 5000 dolarların günden güne kat kat arttığı gibi.
