Para Nasıl Biriktirilir: 10 Adımda Hızlı Bir Başlangıç Rehberi

Tasarruf edilen her bir kuruş, kazanılmış bir kuruştur, derler ama tasarruf etmek çoğumuz için sadece dile kolay.

İşin gerçeği birçok insan bütçe yapmayı bilmiyor veya birikim yapacak kadar çok para kazanmadığını düşünüyor.

Aslında bütçe hazırlamak, harcamalardan tasarruf etmek ve birikim yapmaya başlamak herkesin yapabileceği bir şey, bunun için gereken şey yalnızca dikkatli bir planlama ve bol miktarda disiplin.

İster ilk kez bütçe hazırlıyor olun, ister daha önce deneyip başarısız olmuş olun; işte size 10 basit adımda para biriktirmenin yolu.

Adımlar şu şekilde:

• Ne kadar para kazandığınızı belirleyin;
• Bir bütçe planı oluşturun;
• Giderlerinizi sınıflandırın;
• İhtiyaçlarını karşıladıktan sonra para kalıp kalmadığını öğrenin;
• Daha fazla birikim yapmak için harcama tercihlerinizi değiştirin;
• Acil durum fonunuzu oluşturun;
• Kısa vadeli borçları ödeyin;
• Bir birikim hesabı açın;
• Hedefleriniz için daha fazla tasarruf yapın; ve
• Kalan para ile yatırım yapmaya başlayın.

Adım 1: Ne kadar para ile geçineceğinizi saptayın

Her maaş günü aldığınız para ile eve getirdiğiniz para aynı değildir. Hatta bunu fark etmezsiniz bile. İşte bu durum için Gelir İdaresi Başkanlığındaki arkadaşlara teşekkür edebilirsiniz. Yapacak bir şey yok; zira vergi ödemek çalışıyor olmanın kaçınılmaz bir parçası.

Vergiler düşüldükten sonra elinizde kalacak net miktar aylık bütçenizin temelini oluşturacaktır. Yani banka hesabınıza yatan maaş, varsa kira ya da yatırım getirileri gibi aylık düzenli gelirlerinizin ne kadarsa aylık toplam bütçenizin temeli de burada başlayacaktır. Bu sebeple ilk iş olarak bütçenizi saptayın.

Adım 2: Bir bütçe planlayın

Ne kadar para tasarruf edebileceğinizi görmeden önce bir ayda ne kadar para harcadığınızı bilmeniz gerekir. Bunun için önce bütçenizle neleri karşılayacağınızı hesaplayın;

• Kira veya kredi ödemeleri
• Kredi kartı ödemeleri
• Ulaşım giderleri (transit geçiş ücretleri, benzin, yol gişelerine ödenen para, araba bakımı masrafı, ve sigorta)
• Su, doğal gaz ve elektrik gibi giderler
• Kablolu TV, internet, cep telefonu ve data servisleri giderleri
• İşveren tarafından ödenmiyorsa sigorta primleri, sağlık giderleri
• Yiyecek, temizlik malzemeleri ve evin ihtiyacı olan diğer şeyler
• Giyecek ve kişisel bakım giderleri
• Öğrenim kredisi borcu
• Spor salonu üyeliği
• Diğer zorunlu ödemeler ve harcamalar
• Eğlence giderleri

Her ay ne kadar harcadığınızı hesaplarken tek seferlik giderleri de hesaba dahil edip 12 aya bölün. Diğer bir deyişle üyelik gerektiren harcamalar gibi yıllık ödeme gerektiren şeyleri aylık hesaplamalar için 12’ye bölerek yazın.

Adım 3: Harcamalarınızı ihtiyaç ve lüks olarak ikiye ayırın

Harcamalarınızı listeleyip neye ne kadar harcadığınızı yazdıktan sonra şimdi harcamalarınızı ihtiyaçlar ve lüksler olmak üzere iki bölüme ayırmanız gerekiyor.

İhtiyaçlarınız para ayırmak zorunda olduğunuz kira, ulaşım, sağlık ve yiyecek giderleri gibi harcamaları kapsar. Lüksleriniz ise restoranda yenen yemekler ve iş harici alacağınız kıyafetler gibi sahip olması hoş ama olmasa da olur şeyleri kapsar.

Adım 4: Harcamalarınızı net maaşınızdan düşün ve geriye para kalıyor mu diye bir bakın

Artık neye ne kadar harcadığınızı biliyorsunuz; harcadığınız parayı net maaşınızdan çıkarın. Eğer geriye en az net maaşınızın yüzde 10’u kadar para kalıyorsa şu anki bütçenizle (size de uyuyorsa) devam edebilirsiniz.

Diyelim ki 3,000 TL miktarındaki net maaşınızın 2,200 lirası ihtiyaçlarınıza, 400 lirası da lükslere gidiyor. Geriye 400 lira kaldığı için lükslerinizden kesmeye gerek yok. Ama evinize giren 3,000 liradan geriye hiç para kalmıyorsa bütçe ayarlarınızı tekrar yapmanız gerekiyor.

Adım 5: Birikim yapmak için hayatınızda değişiklikler yapmaya başlayın

Eğer güncel bütçenizden geriye hiç para kalmıyorsa, harcamalarınızdan tasarruf yapmak için bazı kesintiler yapmanız gerekecektir.

Öncelikle ihtiyaç dışı harcamalarınıza bir göz gezdirin ve sizi en az etkileyecek harcamaları elimine edin. Örneğin her ay restoranda yemek yemeye 200 lira harcıyorsanız bu alışkanlığınızı evde yemek yemeyle değiştirirseniz bunun sonucunda 150 lira cebinize kalır ve aç kalma derdiniz de olmaz. Eğer lükslerden yaptığınız kesintiler tasarruf etmenize yetmiyorsa bütün bütçeyi tekrar gözden geçirip daha ciddi değişiklikler yapmanız gerekir; mesela daha küçük bir eve taşınmanız veya arabanızı daha az masraflı bir araba ile değiştirmeniz gibi. Onlarca farklı fikir için 50 Tasarruf Yolu isimli yayına da bakabilirsiniz.

Adım 6: Acil durum fonu oluşturun

Bütçenize gerekli ayarları çekip para birikimi yapabilecek boşluğu yarattıktan sonra ilk hedefiniz bir acil durum fonu oluşturmak olmalı. Acil durum fonunun altında yatan fikir, hastalık ve işsiz kalma gibi aniden çalışamayacak duruma gelmeniz halinde parasız kalmamanızdır. Yani elinizin altında bir acil durum fonunun olması bir süre düzenli gelir olmadan da finansal olarak aşağı batmamanızı sağlar.

Eğer bir eviniz ve bakmak zorunda olduğunuz kimse yoksa üç-altı aylık giderlerinizi kapsayacak bir acil durum fonu oluşturun. Eğer bir eviniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz birileri (çocuklarınız vs.) varsa bu fonu altı-dokuz aylık miktara çıkarın. Acil durum fonunuzu oluşturduktan sonra bu parayı bir mevduat hesabı gibi güvenli ve ulaşılabilir bir yerde tutun.

Adım 7: Kısa dönem borçlarınızı ödeyin

Acil durum fonu oluşturduktan sonraki adımınız, kredi kartı borçları gibi kısa dönem borçlardan kurtulmanız olmalıdır. Örneğin yüksek tutarlı krediler veya KYK benzeri öğrenim kredisi gibi uzun vadeli borçları ödemek (en azından yakın gelecekte) şu an için mümkün olmayabilir, o yüzden tasarruftan geriye kalan para kredi kartı borçlarını ödemek için kullanılmalıdır. Zira kısa dönem borçlarınızı ne kadar çabuk öderseniz faizlerinden de o kadar çabuk kurtulursunuz.

Adım 8: Bir birikim hesabı açın

Acil durum fonunuzu oluşturup kredi kartı borçlarınızı ödedikten sonra sıradaki hamleniz, resmen faaliyete geçmek için size uygun bir bankadan birikim hesabı açmak olmalıdır.

Bir birikim hesabı açarak, harcamalarınızdan artırdığınız tasarrufları hesabınıza düzenli bir şekilde aktarmanız gerekir. Birikimlerinizi tutmak için herhangi bir bankadan mevduat hesabı açabilirsiniz ancak tercihen hesap işletim ücreti ödemek zorunda kalmayacağınız bir banka seçebilirsiniz; bu noktada, Enpara.com veya CEPTETEB gibi iki farklı tavsiyeyi değerlendirmeyi düşünebilirsiniz.

Adım 9: Kısa vadeli hedefler için tasarruf edin

Kısa vadeli hedefleri halletmeden önce daha uzak bir döneme yönelik hedefler için para biriktirmeye başlamak mantıksız gelebilir ama bu ileride rahat etmenizi sağlayacak bir uygulamadır.

Örneğin, eğer bir ev satın almak için para biriktirmeye geç vakitte başlarsanız, bunun için ayırmayı düşündüğünüz birikimlerin büyümek için daha az zamanı olacak ve aynı zamanda yeterince biriktirememe riskiyle karşı karşıya olacaksınız.

Diyelim ki 65 yaşında ev satın alma planınız var ve 30 yaşından beri her ay 200 lira kenarı attınız. Eğer birikiminiz yıllık %8 faiz getirirse (ki bu güzel bir rakam), 65 yaşında elinizdeki para 413,000 lira civarı olacaktır. Ama eğer benzeri uzun vadeli bir birikim hedefi için 40 yaşına kadar beklerseniz bu rakam 175,000 liraya düşer, önceki rakamın yarısından bile az!

Bu yüzden uzun vadeli hedeflerinizi de kısa vadeli hedeflerinizin önüne koymanız ve planlamanız gerekir.

Adım 10: Geriye kalan parayla yatırım yapın

Bir acil durum fonu oluşturdunuz, kısa vadeli borçlarınızı ödediniz ve para biriktirmeye başladınız. Daha ne için birikim yapacaksınız? Cevap şu; her şey için. Biraz fazla paranın ne zaman işinize yarayacağı hiç belli olmaz.

Mesela, o çok istediğiniz mobilyaları alabilir veya yıllardır düşlediğiniz tatili yapabilirsiniz. Eğer diğer önemli şeyleri hallettikten sonra cebinizde hala para kalıyorsa bu parayla yatırım yapın.

Elinizde kalan ve yakın zamanda işinize yaramayacak parayı yatırım için kullanmanız her zaman iyi bir seçenektir çünkü tarihin bize gösterdiği kadarıyla hisse senetleri, altın ya da aynı çaptaki yatırım alanları zaman içerisinde ciddi gelir getirisi sağlamaya devam ediyor. 1-2 yıl içerisinde ihtiyacınız olacağını düşündüğünüz para ile yatırım yapmanız akıllıca olmayabilir çünkü yatırımınız değer kaybederse kayıplarınızı nötrlemek için zamanınız olmayacaktır. Ama daha önemli birikim hedeflerini hallettiyseniz, geriye kalan parayı aklınıza uygun yatırımlara yönlendirmeniz daha fazla para kazanmak için etkili ve doğru bir strateji olabilir.

Para biriktirmek emek, ciddi bir planlama ve özdenetim gerektiren bir şeydir. Ama eğer bu özelliklere sahipseniz birkaç akıllıca hamleyle uzun vadeli finansal güvenliğinizi sağlayabilirsiniz.