Borsa

Borsa Emirleri Nelerdir? Bilmeniz Gereken Temel Emir Tipleri

Alma veya satma gibi borsa talimatlarına emir denmektedir. Eğer borsaya yatırım yapmaya karar verdiyseniz mutlaka öğrenmeniz gereken birkaç temel emir türü var.

Dışarıdan bakınca bir tuşa basarak halledilebilecek işlemler gibi görünüyor fakat emirler, gönderdiğiniz emrin türüne göre gayet karışık da olabilir. Karışık emirleri hiç kullanmayacak olsanız bile ne olduklarını bilmeniz yararınıza olacaktır.

Ayrıca daha önce duymayanlar için kredili alım-satım işlemlerine de değineceğiz.

İLGİLİ ÖNERİ: Her Şeyi En Temel Seviyede Tutup Temize Çektik! 7 Başlıkta Borsa Nasıl İşler

Piyasa Emirleri

Piyasa emirleri en iyi fiyattan hemen alım veya satım yapma emirleridir. Eğer gönüllü bir alıcı veya satıcı varsa verdiğiniz emir hemen gerçekleştirilecektir. Bu işlemler her zaman mümkün olan en iyi fiyattan gerçekleşir.

Diğer bir deyişle satın alırken mümkün olan en düşük fiyattan satın alacak, satış yaparken de mümkün olan en yüksek fiyattan satış yapacaksınız. Fakat bu fiyatlar takas anında bile değişebiliyor. Bu yüzden piyasa emirleri kesin bir fiyat üzerinden gerçekleşmez, verdiğiniz emrin farklı parçaları bile farklı fiyatlardan gerçekleşebilir.

Piyasa emrinde garanti olan tek şey, alıcı veya satıcı oldukça verdiğiniz emrin gerçekleşecek olmasıdır.

Örneğin, Borsa İstanbul’da işlem gören Migros’un 100 birim hissesini satışa koydunuz ve güncel hisse birim fiyatı 15,66 lira; işlem gerçekleştiğinde 1.566 lira para kazanırsınız.

Limit Emirleri

Alım-satım emirlerinin daha gelişmiş versiyonları olan limit emirlerinde belirli bir fiyat limiti karşılandığında alım-satım gerçekleşir.

Diyelim ki NASDAQ’da işlem gören Microsoft hissesi almak istiyorsunuz. Hisselerin güncel fiyatı 110,89 dolar, fakat sizin Microsoft’un birim hissesine ödemek isteyeceğiniz maksimum ücret 90 dolar. Microsoft hisselerine 90 dolar limitli bir alım emri koyabilirsiniz; böylece Microsoft hisseleri 90 dolar ya da bunun altına indiğinde alım gerçekleşir, Microsoft hisseleri 90 doların altına inmediği sürece de emir gerçekleşmez.

Veya tersinden düşünüp elinizdeki Microsoft hisselerini satmak istediğinizi varsayalım. 150 dolardan aşağı bir fiyata satış yapmaya niyetiniz yok. Bu durumda Microsoft hisselerinin birim fiyatı 150 doları bulunca satışın gerçekleşeceği bir limit emri verebilirsiniz.

Fakat burada fiyatlar limitin belirttiği rakamlara ulaşsa da alıcı veya satıcı olmadığı takdirde emrin gerçekleşmeyeceğini unutmamakta fayda var.

Limit emirleri yalnızca belirli bir fiyatta çalışan alım-satım emirleridir. Size istediğiniz fiyat konusunda yardımcı olurlar.

Dur Emirleri

Belirli bir fiyat limiti olan limit emirlerinin aksine, stop emirlerinde belirli bir çıta fiyat vardır ve işlemler, o çıta fiyat üzerinden yapılır. Belirlenen çıta fiyata ulaşıldığında, dur emri piyasa emriymiş gibi çalışır. Bu, dur emirlerinin çıta fiyatta kesinlikle gerçekleşeceğini garanti etmez.

Dur emirleri, her zaman için piyasa emirlerinden öncelikli olurlar.

Piyasalar belirlenen çıta fiyata ulaştığı zaman dur emri gerçekleşir ve işlem, mümkün olan en iyi fiyattan gerçekleşir. Bu yüzden eğer çalkantılı bir hisseye stop emri verirseniz, o hisseye beklediğinizden çok daha fazla (ya da az) para ödeme ihtimaliniz var.

Dur emirleri limit emirlerine benzerlik gösterir, fakat aynı şey değildirler. Bir limit emri belirli bir fiyatın üstünde satış (veya altında alış) yapmaya yararken dur emirleri belirlenen fiyat çıtası karşılanınca piyasa emirleri gibi çalışır.

Dur emirlerinin genel fonksiyonu büyük kayıpları engellemektir.

Kredili Alım-Satım İşlemleri

Yatırımlarınız için kullanacağınız bir komisyon hesabı açarken bir tane de kasa hesabı açılması talebinde bulunabilirsiniz. Kasa hesabı, çalıştığınız borsa komisyonculuğu firmasından kredi alarak işlem yapabilmenizi sağlar.

Daha fazla kazanç getirme potansiyelinden ötürü kredili işlemler birçok yatırımcı için avantajlı gibi görünür, fakat olası bir kayıp halinde zararın da artacağını unutmamak gerekir.

Kasa hesabında alınan kredinin teminatı, komisyon hesabındaki para ve hisselerdir. Eğer kasa hesabındaki para belirlenen kriterlerin altına düşerse komisyon firması size bir teminat tamamlama çağrısı gönderir.

Teminat tamamlama çağrısında hesabınıza daha fazla para yatırmanız, veya elinizdeki hisseleri (isteseniz de istemeseniz de) piyasa fiyatına elinizden çıkarmanız istenecektir. Bu çağrılar size pahalıya patlayabilir, hele ki elinizdeki hisseleri çok düşük fiyatlara elden çıkarmak zorunda kalırsanız.

Kredili işlem yaparak hem daha az nakit ile daha fazla hisse alarak kazançlarınızı artırabilirsiniz, hem de kaldıramayacğaınız bir riske girerek başarısız olan yatırımlarınızdan çok büyük zararlarla çıkabilirsiniz.

Diyelim ki 10.000 liralık bir komisyon hesabınız var, bunun üstüne bir de komisyon hesabınızın %50’si miktarında limite sahip bir kasa hesabı açtırdınız. Bu durumda 15.000 liralık hisse satın alabilirsiniz. Yani sırf hisse satın almak için 5.000 lira kredi çekmiş oldunuz.

Özet

Bu liste tüm piyasa emirlerini kapsamıyor, Borsa İstanbul’da geçerli emir tiplerinin tamamını buradan görebilirsiniz, ayrıca burada yazanları yatırım tavsiyesi olarak almamakta fayda var. Bu yazıdaki amacımız, siz okurlarımızın yatırım yaparken neyin ne olduğunu bilerek hareket etmesini sağlamak.

Bu yazımızda da görüldüğü üzere borsada alım-satım yapmak bile karışık bir iş olabiliyor; hangi şirkete yatırım yapacağınıza karar vermenin ne kadar titiz geçmesi gereken bir süreç olduğunu da buradan çıkarabilirsiniz. Bu sebeple yatırım yolculuğunuzda elde edeceğiniz ödüller kadar potansiyel riskleri de hesaba katarak adım atmanız faydanıza olacaktır.

Yağız Okan

Kişisel finans alanında uzmanlaşmış ve Sertifikalı bir serbest yazar olan Yağız Okan, 2014 yılında Konupara’ya katıldı. Anadolu Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık, ek olarak İktisat bölümlerinden mezunu olmasının yanı sıra, Finansal Okuryazarlık Sertifikası ve MEB Genel Muhasebe Sertifikasına sahip. Krediler, kredi kartları ve mevduatlar gibi bankacılık ürünleri ve kişisel finans konusunda uzman. E-posta: yagizokan@konupara.com

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir