Borsa Nedir? Yeni Başlayanlar İçin 15 Maddede Anlatıyoruz

Borsa, uzun yıllardır birçok kişinin tercih ettiği yatırım seçenekleri arasında yer almaktadır. Bunun temel nedeni ise aslında borsada para kazanmak için çoğu zaman yeterli potansiyelin var oluşudur.

Gerek uzun gerekse de orta vadeli yatırım yapmak isteyen birçok yatırımcı tasarruflarını borsada değerlendirmeyi tercih edebilmektedir. Çünkü borsada, hem uzun hem de orta vadeli alım satım yapmak mümkündür.

Borsa, malum krizler sebebi ile son yıllarda iniş çıkışlar yaşadı. Şimdilerde ve dönemsel olarak da yeni zirveleri yoklamaya devam etmektedir. Ancak kabul etmek gerekir ki, borsa oynamak riskli bir iştir. Bu nedenle borsada yatırım yapmak isteyen herkesin bu piyasayı enine boyuna öğrenmesi gerekmektedir.

Borsada hisse senedi yatırımı yapmak isteyenler için temel bir kılavuz hazırladık. Detaylı bir rehber niteliği de taşıyan bu kılavuzda, borsa nedir gibi birçok konuda en temellere inerek yatırımcı adaylarını aydınlatmayı umuyoruz.

1. Borsa Nedir?

Borsa, hisse senetleri, emtialar, türevler, menkul kıymetler veya diğer finansal araçlar için açık ve organize bir piyasadır. Borsa ve piyasa kavramları, her ikisi de üzerlerinde listelenen varlıkların alınıp satılabileceği bir pazar yerini tanımlamaktadır.

Borsanın temel işlevi, belirli bir varlık türünün alım satımını merkezileştirerek adil, verimli ve düzenli ticaret fırsatları sağlamaktır. Çoğu yatırımcı doğrudan borsalarla uğraşmak yerine bir aracı kurum kullanmaktadır. Böylece emirlerini aracı kurumlar üzerinden iletmekte ve alım satım işlemlerini gerçekleştirmektedir.

Borsa, geniş bir tanımla emtialar ve türevler gibi finansal araçların organize edilip alım satımlarının gerçekleştirildiği bir piyasa olarak bilinmektedir. Ancak, dar anlamda borsa denilince akla, hisse senedi alım satımlarının yapıldığı bir piyasa gelmektedir.

Borsalar dünyadaki çoğu ülkede bulunmaktadır. Bunlar, yatırımcıların alım satım yapmak için buluştuğu fiziksel bir yerde veya elektronik bir platformda olabilmektedir. Bu örnekleri anlamak gerekmektedir.

Fiziksel Konum

Geleneksel olarak, bir borsa, çift müzayede sistemi aracılığıyla hisse senetlerinin alınıp satıldığı fiziksel bir yerdir. Fiziksel olarak hala bu şekilde, her ne kadar günümüzde daha az yaygın olsa da, alım satımların yapıldığı borsalar bulunmaktadır.

Fiziksel olarak yatırımcıların hisse senedi gibi menkul kıymet alım satımı yapabileceği borsalara New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) ve Chicago Opsiyon Borsası (CBOE) veya Chicago Menkul Kıymetler Borsası’nı örnek olarak göstermek mümkündür.

Elektronik Platform

Günümüz ekonomi dünyasının hızlı dijital dönüşümüne paralel olarak borsanın tanımı da önemli ölçüde değişmiş ve değişmeye de devam etmektedir. Geleneksel borsalar artan miktarda ticaret akışıyla başa çıkmakta zorlanınca alım satımlar elektronik platformlara taşınmıştır.

Elektronik platformda gerçekleşen birtakım dijital borsalar bulunmaktadır. Bu tür borsaların en bilinenlerinden biri ABD merkezli Nasdaq Borsası’dır. Öte yandan, örneğin bitcoin gibi dijital varlıkların alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği kripto para borsalarını da buna örnek göstermek mümkündür.

2. Borsa Nasıl İşler?

Borsa, alıcı ve satıcıları bir araya getirerek hisse senedi gibi menkul kıymet fiyatları seyri üzerinde müzakere etmelerini ve ticaret yapmalarını mümkün kılmaktadır. Borsanın işleyişi genel olarak bu şekilde gerçekleşmektedir.

Borsanın işleyişinde nihai mantık, alıcı ve satıcıların bir araya gelerek menkul kıymet fiyatları çerçevesinde işlem yapmalarını sağlamaktır. Böylece bir alıcı ve satıcı karşı karşıya gelebilmekte ve menkul kıymetlerin alım satımını gerçekleştirmektedir.

Borsalara girmeden önce, hisse senetlerini, borsanın nasıl işlediğini ve temel düzeyde nasıl çalıştıklarını anlamak oldukça gereklidir. Bu, hiç kuşku yok ki yatırımları doğru bir temele oturtmaya yardımcı olacaktır.

Bu konuda borsa nasıl işler makalemize göz atmanızı tavsiye ederiz. Çünkü alım satıma başlamadan önce borsanın nasıl çalıştığını gerçekten biliyor olmak bir hayli önem teşkil etmektedir.

3. Borsa Nasıl Oynanır?

Borsa oynamaya ve daha doğrusu borsada yatırım yapmaya başlamak için bir yatırım hesabı açmak gerekmektedir. Bu yatırım hesabı bankalar ya da aracı kurumlar vasıtasıyla açılabilmektedir.

Yatırım hesabı açtıktan hemen sonra bir yatırımcı, borsa işlemlerini gerçekleştireceği hesabına para yatırarak borsa oynama yolunda ilk adımı atabilmektedir. Böylece hisse senetleri başta olmak üzere, bir borsada listelenen diğer varlıklar üzerinde alım satım yapabilmektedir.

Ancak, her şeyden çok daha önemlisi, borsa oynamak isteyen yatırımcının, hisse senetleri ya da diğer kıymetleri doğru bir şekilde seçebiliyor olmasıdır. Çünkü kazanç sağlamak bu yoldan geçmektedir.

Bu hususta bir yatırımcının borsanın temellerini öğrenmesi ve gerekiyorsa birtakım eğitimlere katılarak ya da kendini araştırmalara vererek sistem işleyişini anlaması önem arz etmektedir.

Bu maddeye ek olarak, borsa nasıl oynanır kılavuzuna bakmanızı öneririz. Titizlikle hazırladığımız içerikte, konuyu en temelden alıp detaylandırarak borsa oynama konusunda bilinmesi gerekenleri anlatmıştık.

4. Borsada Hisse Senedi Nasıl Alınır?

Borsada hisse senedi almak için bir yatırım hesabı açılması gerekmektedir. Yatırım hesabı açan bir yatırımcı, doğrudan hisse senedi alımı yapabilmekte ve aynı şekilde portföyündeki hisse senetlerinin satışını yapabilmektedir.

Hisse senedi alım satımı için açılacak yatırım hesabının Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) faaliyet iznine sahip bir aracı kurumdan açılması son derece önemlidir. Bu, yatırımcıların güvenliği açısından göz ardı etmemesi gereken bir husustur.

Diğer yandan, hisse senedi almak her ne kadar bu kadar kolay görünse de, yatırımcıların birtakım noktaları da bilmeleri önemlidir. Hisse senedi fiyatları neden değişir veya hisse senedi tam olarak ne anlama gelmektedir gibi noktaları buna örnek olarak göstermek mümkündür.

Bu çerçevede ele almak gerekirse, bir hisse senedi almak isteyen yatırımcının temel aşamaları gerçekten iyi bir şekilde anlaması gerekmektedir. Bu minvalde hisse senedi nasıl alınır içeriğine göz atmanızı öneririz.

5. Borsada Nasıl Para Kazanılır?

Borsada hisse senetleri başta olmak üzere diğer finansal araçların alım satımı yapılarak para kazanılmaktadır. Burada temel amaç, olabildiğince düşük fiyattan satın alıp yüksek fiyata satmaya dayanmaktadır.

Ancak tabii ki borsada para kazanmak için üç temel yöntem bulunmaktadır. Bu yöntem ve stratejileri geleneksel alım satım, açığa satış ve temettü olarak sıralamak mümkündür. O halde her bir yöntemin nasıl para kazandıracağına bir bakalım.

Geleneksel Yöntem

Borsada listelenen şirketlere ait hisse senetlerini düşük fiyattan alıp yüksek fiyata satmak, kullanılan en yaygın ve geleneksel yöntemdir. Bu stratejinin nihai amacı aradaki alış satış fiyatından kâr elde etmeye dayanmaktadır.

En klasik stratejilerden biri olan “düşükken al, yükseldiğinde sat” yöntemi çoğu yatırımcı tarafından kullanılmaktadır. Yöntemin temelini de hisse senetleri için satın alma sırasında ödendiğinden daha yüksek bir fiyata satmak oluşturmaktadır.

Açığa Satış

Bu yöntem, yukarıda bahsi geçen klasik stratejinin tam tersidir. Kısaca “yüksekten sat, düşükten al” anlamına gelmektedir. Açığa satış, bir hisse senedinin değerinin düşeceğine dair beklentiye dayanan bir stratejidir.

Açığa satış yönteminde, hisse senetleri genellikle bir komisyoncudan ödünç alınmak suretiyle yapılmaktadır. Ardından hisse senetleri açık piyasada satılmakta ve fiyat düştüğünde geri satın alınmaktadır. Sonrasında hisseler ödünç alınana iade edilerek, kâr elde edilmektedir.

Temettü Toplama

Borsada hisse senetlerinden para kazanmanın bir diğer bilinen yöntemi temettü toplama olarak karşımıza çıkmaktadır. Temettü toplama stratejisi ülkemizde de birçok yatırımcı tarafından kullanılmaktadır.

Hisse senetleri borsada işlem gören birçok şirket, hisse senedi sahiplerine, hisse başına kârının bir dağıtımı olarak temettü ödemektedir. Temettü, genellikle kâr payı olarak da ifade edilmektedir. Bir temettü dağıtımı yatırımcılara nakit olarak yapılabileceği gibi hisse senedi vererek de yapılabilmektedir.

6. Borsada Para Kazanmak Mümkün mü?

Borsada para kazanmak mümkündür. Borsalar genel olarak iniş ve çıkışlara sahip olsalar da, çoğu zaman kazanç potansiyeli sağlarlar. Elbette, burada temettü veya açığa satış gibi stratejilerden de yararlanabilmek önemlidir.

Borsada para kazanan başarılı birçok yatırımcı bulunmaktadır. Örneğin, hisse senedi yatırımcısı Warren Buffett, borsada para kazanmak denilince gösterilebilecek kişiler arasında yer almaktadır. Öyle ki, Buffett, servetinin neredeyse tamamını borsada yaptığı hisse senedi yatırımlarından elde etmiştir.

Bunun haricinde, borsada para kazanan birçok yerli yatırımcı da bulunmaktadır. Ondandır ki, birçok yatırımcı tasarruflarının belirli bir kısmını borsada değerlendirmeye devam etmektedir.

Ancak tabii, borsada para kazanmak için doğru kağıt seçimlerine, etkili stratejilere ve yetkinliğe sahip olmanın unutulmaması gerekmektedir. Öte yandan, kazanç elde etmek için temel ve teknik analiz gibi bilgilere sahip olmak da son derece önemlidir.

7. Borsada Alternatif Yatırım Yolları Nelerdir?

Borsada geleneksel olarak hisse senedi alım satımı yapmanın yanı sıra alternatif yollar da bulunmaktadır. En çok tercih edilen bu yolların başında hisse senedi fonları alımı gelmektedir.

Borsaya yeni giriş yapan yatırımcıların yeterli bilgileri yoksa hisse senedi fonlarına yönelmeleri tavsiye edilmektedir. Hisse senedi fonları, içerisinde dağıtık halde birçok hisse senedini bulundurdukları için riski de yaymaktadırlar. Bu da riski önemli ölçüde azaltmaktadır.

Piyasaya yeni adım atan ve yeterli bilgiye sahip olmayan, ancak borsadaki performastan yararlanmak isteyen küçük yatırımcılar için hisse senedi fonları iyi bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır.

8. Borsa Nasıl Öğrenilir?

Borsa öğrenmek çeşitli yollar kullanılarak yapılabilmektedir. Çevrimiçi seminerler, kitaplar, makaleler ya da uygulamalı eğitimleri bu yollara örnek olarak göstermek mümkündür.

Borsa eğitimleri özellikle yeni başlayan yatırımcılar için gereklilik arz etmektedir. Bu tür eğitimler borsanın temellerini anlamaya yardımcı olurken, aynı zamanda doğru hisse senedi seçiminin nasıl yapılması gerektiği gibi hususlarda da yatırımcılara yol göstermektedir.

Diğer taraftan, genellikle eğitim kapsamı içinde yer alan temel analiz ve teknik analiz gibi hisse senedi değerlendirme yöntemleri, yatırımcıların doğru yatırımlara ulaşmasını kolaylaştırmaktadır.

Henüz bu piyasa konusunda yeterli bilgilere sahip olmadığınıza inanıyor; borsa öğrenmek, borsa eğitimleri hakkında fikir almak istiyorsanız, tavsiyelerimizin yer aldığı borsa nasıl öğrenilir kılavuzunu inceleyebilirsiniz.

9. Borsada En Çok Kazandıracak Hisseler Nasıl Bulunur?

Borsada en çok kazandıracak hisseler her yatırımcının bilmek istediği konuların en başında gelmektedir. Çünkü her yatırımcı bu piyasada para kazanmayı amaçlamaktadır.

Borsada en çok kazandıran hisseler veya borsada en çok kazandıracak hisseler için birtakım yeterliliklere sahip olmak gerektiği gibi yine analiz ve değerlendirme yapmayı bilmek gerekmektedir.

Yatırımcının kazanç sağlayacak hisse senetlerini bulabilmesi için en başta temel analiz olarak ifade edilen değerlendirme yöntemini bilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak teknik analiz yönteminin de bilinmesi önemli olabilmektedir.

Bunların dışında, piyasanın genel olarak takip edilmesi, örneğin kağıtları ile ilgilenilen şirketlere ait gelişmelerin izlenmesi de gerekmektedir. Piyasa yorumcularına kulak vermek de belirli zamanlarda işe yarar olabilmektedir. Bütün bunlar yatırımcıların en çok kazandıracak hisseleri bulmasını hiç kuşkusuz ki mümkün mertebe kolaylaştıracaktır.

10. Borsa İşlem Saatleri Nasıldır?

Borsada hisse senedi ya da diğer finansal araçların kullanımına ilişkin belirli işlem saatleri bulunmaktadır. Örneğin, bir hisse senedi belirli işlem saatleri aralığında alınıp satılabilmektedir.

Borsa işlem saatleri, bulunan ülkeye göre değişiklik göstermektedir. Mesela Borsa İstanbul’da ya da Nasdaq Borsası’nda işlem saatleri, yerel saate göre farklılık göstermektedir.

Borsa İstanbul’da hafta için 09.40 ve 09.55 saatleri aralığında emir verme işlemleri yapılmaktadır. Saat 09.55’te fiyat belirleme ve işlemler yapılabilmektedir. Sürekli işlem yöntemi ile de genel olarak seans 10.00 ve 18.00 aralığında sürmektedir.

11. Borsa Takibi Nasıl Yapılır?

Borsa takibi, bu hizmeti sağlayan web siteleri veya platformlar üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Örneğin, TradingView bu platformlara örnek olarak gösterilebilir. Bir diğer alternatif seçenek için Investing Türkiye de kullanılabilir.

Bu platformlar üzerinden gerek Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetleri gerekse de mesela New York Menkul Kıymetler Borsası üzerinde işlem gören hisse senetleri takip edilebilmektedir.

Öte yandan, aracı kurumlarda hesap açan yatırımcıların işlem yaptıkları hesapları üzerinden de canlı borsa takibi yapabilmeleri mümkün olabilmektedir. Yatırımcılar için genel görünümü anlamak ve doğru seçimleri yapmak için düzenli olarak borsa takip eylemini geliştirmeleri gerekmektedir.

12. Borsa Yorumları Nasıl Değerlendirilmelidir?

Güncel borsa yorumları her yatırımcının takip etmesi gereken notlar arasında yer almalıdır. Böylece yatırımcılar borsa ve bu organize piyasalarda işlem gören hisse senetlerine yönelik genel bir bakış açısı kazanabilmektedir.

Her yatırımcı en iyi borsa yorumları için bir kaynak aramaktadır. Fakat aslında her zaman bu mümkün olmamaktadır. Çünkü piyasa belirli zamanlarda öngörülerin tersine hareket edebilmektedir.

Bütün bunlara ek olarak, yatırımcıların her yoruma dikkat kesilerek galeyana gelmemesi de önemlidir. Borsaya giriş yapmak isteyenlerin, yatırım yapmak için gelmeleri gerektiğini, kazanç sağlayabilecekleri gibi kayıp yaşayabileceklerini de bilmeleri gerekmektedir.

13. Borsa Neden Düştü, Neden Yükseldi?

Piyasada kazanç sağlamak isteyen her yatırımcının borsa neden düştü ya da neden yükseldi gibi sorulara cevap verebiliyor olması oldukça önem arz etmektedir. Bu bilgiler, yanlış karar alma ya da panik satışı yapmama konusunda yatırımcıya yol göstermektedir.

Borsa belirli zamanlarda düşebilmekte veya yükselebilmektedir. Genel çerçevede bunun çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Ülkedeki ekonomik durum, jeopolitik meseleler, siyasi sorunlar ve dünyadaki gelişmeler genel bağlamda bir borsadaki düşüş veya yükselişe sebep olabilmektedir.

Bunun dışında, spesifik olarak hisse senedi fiyatları da düşmekte veya yükselmektedir. Bunun temel nedenini, arz ve talep hususuna bağlamak mümkündür. Öyle ki, bir yatırımcı önceki işlemden daha yüksek ya da daha düşük bir fiyattan hisse senedi almayı kabul ettiğinde hisse senedi fiyatları yükselmekte veya düşmektedir.

Küçük bir not olarak, borsada hisse senedi fiyatları nasıl belirlenir içeriğine göz atarak bu konuda bilgi alabilirsiniz. İlgili yayında hisse senedi fiyatlarını etkileyen faktörlerden bahsetmiştik.

14. Borsada Nelere Dikkat Edilmelidir?

Borsada yatırım yapmanın temel amacı, en başta tasarrufları enflasyona karşı koruma altına almak ve uzun vadede alım gücünü düzenli bir şekilde yükseltmekten geçmektedir.

Yatırımcıların bu nihai amacı unutmayarak borsada yatırım yaparken birtakım unsurlara dikkat etmeleri gerekmektedir. Çünkü dikkate alınması gereken bu unsurlar doğru yatırımın önünü de açabilmektedir.

İşte yatırımcıların borsada dikkat etmesi gerekenler:

• Kısa vadeli tahmin veya söylentilere kulak verilmemelidir. Bir profesyonel olsun ya da olmasın kısa vadeli tahminlerden uzak durulmalıdır.
• Yatırımlar etkin bir plan çerçevesinde yapılmalıdır. Piyasalar her nasıl hareket alırsa alsın, yatırım planına sadık kalınarak alımlar gerçekleştirilmelidir.
• Yüksek düzeyde risk almamak önemlidir. Kaldıraçlı alımlardan uzak durmak veya özellikle kredi çekerek borsaya giriş yapmamak bu tür risklerden kaçınmak için gereklidir.
• Yatırımların takibi düzenli olarak yapılmalıdır. Çünkü takip, kâr alma fırsatı sunabileceği gibi doğru zamanlama ile çıkış fırsatını da mümkün hale getirebilmektedir.

Son olarak, yatırımcıların, kazanç beklentisi her ne denli yüksek olursa olsun, bilmedikleri bir piyasada işlem yapmaktan kaçınmaları gerekmektedir. Örneğin, borsanın nasıl işlediğini bilmeyen bir yatırımcının bu piyasada işlemlere girmemesi veya işleyişi öğrenene kadar temkinli hareket etmesi şarttır.

15. Borsa Haram mı, Diyanet Ne Diyor?

Borsa haram mı veya caiz mi sorusu birçok yatırımcı tarafından merak edilen konular arasında yer almaktadır. Fakat borsa, İslam fıkhı bakımından ticareti ifade ettiği için haram olarak kabul görmemektedir.

Ancak, borsada hisse senedine yatırım yapılacak şirketin doğru araştırılması gerektiği ve bu şirketlerin faiz işlerine karışmamış olduklarından emin olunması gerektiği de ifade edilmektedir.

Bütün bunlara ek olarak, borsada açığa satış kazanç stratejisinin caiz olmadığı Diyanet tarafından belirtilmektedir. Bunun sebebi olarak da açığa satış yönteminin faiz yasağını ihlal etmesi gösterilmektedir.