Halka Arzlara Katılmak Avantajlı Mı?

Borsanın ne olduğunu bilmek yetmez, borsada ne tür şirketlerin işlem göreceğini bilmek de önemlidir.

İşletmelerin çoğu özel işletmedir ve borsada işlem görmezler. Her zaman gittiğiniz market, lokanta, kafe gibi yerler genellikle bu tür işletmelerdir.

Fakat işletmeler büyüyüp genişleme fırsatı aradıklarında çareyi genelde dış partilerden kaynak toplamakta bulurlar. Bunu yapmanın bir yolu, şirketin mülkiyetini satmaktır.

Yeni kurulan şirketler, kurucuları tarafından finanse edilir.

Gereken ilk sermayenin melek yatırımcılar tarafından toplanması da yaygın bir uygulamadır. Melek yatırımcı terimi, Broadway tiyatrolarından geliyor. Ekonomik olarak dar boğaza girmiş prodüksiyonları batmaktan kurtaran zenginlere Broadway jargonunda “melek” deniyor.

Melek yatırımcı terimi geniş bir yatırımcı grubunu karşılasa da her yatırımcı farklıdır. Yatırım yapacak hızlı büyüme potansiyelli şirket arayan emekli yatırımcılar veya yöneticiler, melek yatırımcı havuzunun önemli bir kısmını oluşturur. Bunlar genelde (tıpkı Broadway melekleri gibi) paranın ötesinde amaçları olan insanlardır.

Bir şirkete ayırabilecekleri kaynak, birkaç yüz dolardan birkaç milyon dolara kadar değişebilir. Örneğin Facebook’a melek yatırımcılar tarafından 500.000 dolar yatırım yapılmıştı.

Sık kullanılan diğer bir finans sağlama yönetime de risk yatırımcıları. Bir risk yatırımcısının belki de tek amacı yatırıma para kazandırmaktır. Haliyle meleklerin aksine risk yatırımcıları genelde tamamen parasal güdülerle hareket ederler.

Risk yatırımcıları için amaç, eninde sonunda bir çıkış etkinliği olacak bir şirkete yatırım yapmaktır.

Halka arz, bunlardan biridir. Halka arz edilen şirketlerin hisseleri, artık borsada alınıp satılabilir.

Halka Arz Süreci

Bir şirket halka açılmaya karar verdiğinde bir yatırım bankası gibi aracı bir kuruluş ile işbirliği yapar.

Halka arzdan önce şirket, risk yatırımcılarından veya melek yatırımcılardan yardım almış olsa bile özel bir şirkettir. Yani şirket hisseleri çok küçük bir grubun elindedir ve şirket ile ilgili kararları bu insanlar verir.

Halka arz, her şirketin başarıyla tamamlayamadığı karmaşık bir süreçtir. Halka arzı başarıyla tamamlayacak şirketler genelde iyi yapılanmış ve çekici bir geçmişi olan şirketler olur.

Halka arzdan geçmemiş bir şirketin hisseleri, halka açık olarak alınıp satılmaz. Bu yüzden şirket hisselerinin fiyatlarının değişip değişmeyeceğini kestirmek zordur.

Halka arz hisseleri aşırı değişken olabilirler fakat bazı halka arzlara katılarak yatırım yapmak iyi karlar getirebilir.

Örnek olarak Facebook’u ele alalım.

Facebook’un Halka Arzı

Facebook’un halka arzı, o dönemde bir teknoloji şirketinin yaptığı en büyük halka arzdı. Facebook’un halka arzı, bugün bile birçok uzman tarafından eleştiriliyor. Wedbush Securities analisti Michael Pachter, Mark Zuckerberg’ün etkinliğe bir kapüşonlu sweatshirt ile katılmasını “çocukça” olarak değerlendirmişti.

Facebook hisseleri 18 Mayıs 2012 tarihinde NASDAQ listelerine girdiğinde birim fiyatı 38.00 dolar idi. Halka arzda 420 milyondan biraz daha fazla birim hisse dağıtıldı ve hedef 16 milyar dolar kaynak toplamaktı.

20 Ağustos 2012 tarihinde Facebook hisselerinin birim fiyatı 20.11 dolara geriledi. Wall Street, Facebook’un halka arzını bir “fiyasko” olarak tanımladı.

Halka arza katılan yatırımcıların çoğu, daha 3 ay bile olmadan yatırımlarının yarısını kaybetmişlerdi.

Fakat bugün Facebook’un hisse birim fiyatı 157 dolar civarında. Fiyat neredeyse 4 kat artmış durumda.

Hisseler beş yılda olağanüstü büyüme gösterseler de sürecin başlarda çok zorlu geçtiğini unutmamak gerek. Zira halka arz hisseleri çok değişken olabiliyor. Diğer yandan halka arzlar yatırımcılara fiyat avantajı, yatırım çeşitliliği ve risk-getiri değişkenliği gibi bir takım avantajlar da sağlıyor.

Halka arza katılmaya karar veren bir yatırımcının; şirketin izahnamesini, araştırma raporlarını, fiyat tespit raporunu ve finansal tablolarını analiz etmesi son derece önemlidir.

Bununla birlikte, şirketin sektöründeki itibarı, ortaklık yapısı ve yönetim kadrosu da göz önüne alınmalı, halka arzda toplanan kaynağın ne şekilde değerlendirileceğine dikkat edilmelidir. Alanında öncü, mali performansı istikrarlı ve yatırımları güçlü şirket hisseleri tercih edilmelidir.

Unutmayın ki halka arzda alacağınız hisseleri başka bir yatırımcıdan değil, direkt olarak şirketten alıyorsunuz. Yani piyasa, hala şirkete kendi değerini biçmemiş oluyor.

Halihazırda borsada işlem gören bir şirketten hisse aldığınızda ise hisseyi şirketten değil, başka bir yatırımcıdan alırsınız. Halka arzın üzerinden zaman geçtiği için artık şirket hisselerine borsanın kendisi fiyat biçmiştir, haliyle fiyatlar daha sabittir.

Yatırımcılar buna ikincil piyasada hisse satışı derler. Direkt olarak şirketten alım yapmazsınız.

Son olarak şunu ekleyelim; bir halka arzlara katılıp katılmamak tamamen sizin bileceğiniz iş. Biz, yalnızca neyi yapıp neyi yapmayacağınızı iyi bilin istiyoruz.