Temel Analiz Nedir ve Nasıl Yapılır?

Temel analiz, borsa piyasasında hisse senetleri işlem gören şirketleri değerlendirmek ve şirket hisselerine yatırım yapmak için kullanılan en eski yöntemlerden biridir.

Başlangıçta biraz karmaşık gibi görünen temel analiz süreci, şirketlerin performansına dair bazı temel verilerin incelenmesine dayanmaktadır. Bu çerçevede ilgili verileri incelemek temel analiz yapmak için yeterli olmaktadır.

Temel analizin bir sonucu olarak yatırımcılar orta vadeli sinyaller elde edebilecekleri gibi uzun vadede de fiyatı yükselecek hisse senetlerini bulabilmektedir. Esasen bu yön, teknik analiz ve temel analiz arasındaki nihai farka da işaret etmektedir.

Temel analiz ve teknik analiz arasında belirgin bir farklılık bulunmaktadır. Çünkü temel analiz genellikle orta ve uzun vadede değer arayışı için kullanılmaktadır. Teknik analiz ise hisse senedi fiyatlarındaki küçük değişikliklerden yararlanmaya yönelik kısa vadeli alım satım yapmak için tercih edilmektedir.

Bu kılavuzda, temel analiz yönetimin ne olduğunu anlatmaya çalışacağız ve bazı örneklerle nasıl yapılacağına değineceğiz. Bütün bunlara ek olarak temel analizin günümüz piyasalarındaki avantajları ve dezavantajlarını da inceleyeceğiz.

Temel Analiz Nedir?

Temel analiz, bir şirket hisse senedinin teorik değerini belirlemeye ve hissenin gelecekteki davranışının ne olacağını tahmin etmek için yaygın olarak kullanılan bir değerlendirme yöntemidir.

Temel analiz ile bir şirket hissesinin, yani hedef fiyatının, değerini belirmeye çalışırken birtakım verilerden yararlanmak gerekmektedir. Bu verilerin en başında da şirket hakkındaki mevcut tüm ekonomik ve finansal bilgiler gelmektedir.

Bu analiz yöntemi kullanılırken hisse senedine yatırım yapılması düşünülen şirkete ait bilanço, gelir tablosu, finansal oranlar, sektörle ilgili bilgiler ve ekonomik durum gibi birçok verinin ele alınması gerekmektedir.

Kısacası temel analiz, bir şirkete ait hisse senedinin borsada gelecekteki davranışını tahmin etmeye çalışmak için kullanılabilecek her türlü bilgiyi incelemeyi gerekli kılmaktadır.

Temel Analiz Karar Sürecini Nasıl Etkiler?

Temel analiz ile bir şirketin hisse senedinin nominal değeri piyasa fiyatından yüksekse, şirket değerinin düşük olduğu sonucuna ulaşmak mümkün olacaktır. Böylece her iki değerin de birbirine yakın olması bekleneceğinden, bu verinin ilgili hisseyi satın almaya işaret ettiği çıkarımı elde edilecektir.

Bunun tam aksine, temel analiz sonucunda bir şirkete ait piyasa değerinden daha düşük bir değer bulunursa, şirket aşırı değerlenmiş kabul edilecektir. Bu da ilgili şirket hissesinin satılması veya satın alınmaması anlamına gelecektir.

Örneğin, halka açık ve borsada işlem gören bir şirketin, piyasa fiyatı 10 lira olan 10.000.000 hisseye bölünmüş bir sermayesi olduğu varsayımında bulunalım. Öyleyse bu, şirketin hisselerinin piyasa değerinin 100.000.000 lira olduğu anlamına gelecektir.

Temel analiz ile bu örnekte yer alan şirket hisselerinin teorik değerinin 110.000.000 lira olduğu belirlenirse, her hissenin hedef fiyatı 11 lira olacaktır. Bu nedenle hisselerin mevcut 10 lira fiyattan satın alınması tavsiye edilecektir.

Temel Analiz Nasıl Yapılır?

Temel analiz, bir şirketin nicel ve nitel yönleri incelenerek yapılabilmektedir. Buna ek olarak temel analizin doğru yapılması için makroekonomik faktörleri de incelemek gerekmektedir.

Temel analiz yapmak için gerekli olan nicel, nitel ve makroekonomik unsurların nasıl inceleneceğini üç başlık altında detaylı olarak anlatacağız. Böylece bu analiz yönteminin nasıl yapılacağını anlamanız mümkün olacaktır.

1. Nicel Yönden İnceleme

Temel analiz yapmaya başlarken bir şirketin nicel yönden incelenmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle de analiz yapmaya şirketin niceliksel faktörlerini inceleyerek başlamak gerekmektedir.

Nicel faktörler şirketlerin sunduğu mali tablolardan elde edilmektedir. Mali tablolar şirketin değerini analiz edebilmek için gerekli verileri göstermektedir. Bu verileri analiz etmek için kullanılan finansal tablolar aşağıdaki gibidir:

• Mali Durum Tablosu (Bilanço)
• Kapsamlı Gelir Tablosu (Kâr ve Zarar Tablosu)
• Nakit Akış Tablosu
• Öz kaynak Durumu

Mali durum tablosu, bir şirketin finansal durumunu, yani bir işletmenin sahip olduğu ve borçlarını ödemek için kullanabileceği varlıkları göstermektedir. Bununla birlikte, şirketin ekonomik durumu nasıl finanse ettiğini ve yapısının nasıl olduğunu da görmeye imkan sağlamaktadır.

Kapsamlı gelir tablosu, bir şirketin belirli bir dönemde elde ettiği kâr veya zararı belirlemenin yanı sıra şirketin performansını ölçmeye yaramaktadır. Bu, kâr ve zarar tablosu olarak da ifade edilebilmektedir.

Nakit akış tablosu ise, şirketin nakit hareketlerinin nasıl oluştuğunu analiz etmeye yardımcı olmaktadır. Öz kaynak durumu da birikmiş kârların bir dönemden diğerine nasıl değiştiğini ve kârların nasıl dağıtıldığını görmeye olanak sağlamaktadır.

Bütün bunlarla birlikte, şirketin finansal oranlarına da bakmak gerekmektedir. Bakılması gereken bu ek verileri ise likidite oranları ödeme gücü oranları, kârlılık oranları, büyüme oranları ve fiyat-kazanç oranları olarak ifade edebiliriz.

2. Nitel Yönden İnceleme

Temel analiz yapmanın bir sonraki aşaması ise ilgili şirketi nitel yönden incelemek olmalıdır. Bu inceleme sonucunda şirkete dair genel bir görünüm elde etmek mümkün olmaktadır.

Nitel yönden inceleme yaparken şirketin nasıl para kazandığı, rakipleri, rekabette avantaj sağlayacak yanları ve yönetim kadrosu gibi birtakım unsurlar dikkate alınmalıdır. Bu unsurları şu şekilde gösterebiliriz:

• Şirketin genel durumu
• Şirketin rekabet gücü
• Şirketin yönetim kadrosu

Genel durum, yatırım yapılmak istenen şirketi anlamak açısından son derece önem arz etmektedir. Öyle ki genel durum, şirketin nasıl performans gösterdiği, şirketin gelecekteki hedefi doğrultusunda doğru kararlar alıp almadığı ve hisseyi elde tutmaya veya satmaya gerek olup olmadığı konusunda fikirler vermektedir.

Şirketin rekabetteki gücü de temel analiz için oldukça önemlidir. Örneğin hisse senedi almak istenen şirketin, rakipleri arasında en iyilerden biri olması gerekmektedir. Diğer şirketlerden daha iyi performans gösteren bir şirket bulmaya odaklanmak gereklidir. Burada şirkete dair daha iyi gelecek beklentilerine, yaklaşan projelere, yeni tesislere bakılmalıdır.

Şirketin sahip olduğu yönetim kadrosu da diğer unsurlar kadar dikkate değerdir. Nitel yönden inceleme yaparken doğru bir temel analiz sonucuna ulaşmak için şirketin yönetim kadrosu, başındaki isimler ve başarıları gibi noktalara da bakmak gerekmektedir.

3. Makroekonomik Yönden İnceleme

Bu bölümde, şirkete fayda veya zarar verebilecek değişkenleri ve hisselerin değeri ile piyasayı, faaliyet gösterdiği sektörü, ülke bağlamında analiz etmek gerekmektedir.

Makroekonomik yönden inceleme yaparken, yatırım yapılmak istenen şirketin bulunduğu ülkedeki ekonomik durum; enflasyon ve işsizlik gibi faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Buna ilgili ülkedeki vergi rejimini de eklemek mümkündür.

Bununla birlikte, yine ilgili şirketin faaliyet gösterdiği sektörü ülke bazında da incelemek ve sektör değerlendirmesi yapmak oldukça önem arz etmektedir. Bu incelemelerin ülke bağlamında yapılması gerekmektedir.

Temel Analiz Yapmak İçin Veriler Nasıl Toplanır?

Borsada işlem gören tüm şirketlerin bilançolarını düzenli olarak paylaşmaları zorunludur. Yatırımcılar şirketlerin web sitelerini ziyaret ederek üçer aylık dönem raporlarına ulaşabilmektedirler.

Bu raporlara temel analize konu olacak şirketin resmi web sitesinden ulaşılabileceği gibi Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden de erişilebilmektedir. Ayrıca, Investing.com, Bloomberg, Yahoo Finance ve Tradingview gibi sitelerden de bu verilere ulaşılabilmektedir.

Diğer yandan, özellikle nitel ve nicel araştırma için şirketlerin resmi web sayfalarından yararlanmak önemlidir. Bunun yanı sıra şirkete dair haber ve gelişmeler de hem şirketin resmi web sitesi hem de finansal haber siteleri gibi diğer kaynaklardan takip edilebilmektedir.

Temel Analizin Avantajları Nelerdir?

Temel analiz, bir şirkete dair geleceği tahmin etmeye ve hisselerinin fiyatı üzerindeki etkilerinden yararlanmaya olanak tanımaktadır. Bu da hem kurumsal yatırımcılar hem de bireysel yatırımcılar için ileriye dönük bir portföy stratejisi oluşturmaya yardımcı olmaktadır.

Nihai olarak, temel analiz, zaman içinde değişebilen gerçekçi performans hedefleri oluşturmaya hizmet eden belirli zaman dilimlerinde yatırımcıların yatırımlarını dengelemelerine olanak vermektedir. Temel analizin avantajları şu şekildedir:

Veriler Süreci Yönlendirir

Temel analize dayalı yatırım, şirketlerin periyodik olarak yayınladığı bilgilere dayanmaktadır. Bu, geleceğe yönelik tahminlerin güvenilir raporlara dayandığı anlamına gelmektedir.

Bir hisse senedi temel analiz yöntemi ile değerlendirmeye alındığında, doğrudan şirket tarafından yayınlanan bilgiler kullanılmaktadır. Bu da esasen temel analizin ve değerlendirme sonrası alınacak sonucun güvenilirliğine işaret etmektedir.

Nicelik Olarak Tanımayı Sağlar

Temel analiz bir şirketi niceliksel yönleri ile tanımayı ve daha doğrusu şirketi anlamayı sağlamaktadır. Çünkü temel analiz ile şirkete dair bilanço, nakit akışı, öz kaynaklar, kâr ve zarar durumlarını görmek mümkün olmaktadır.

Örneğin nakit akışı, şirketleri değerlendirirken en önemli verilerden biridir, bu nedenle bunu tahmin etmek, başarılı bir yatırımın anahtarlarıdır. Sonuç olarak, bu örnekle temel analiz, bir şirketin borsadaki yakın gelecekteki nakit akışı tahminlerini yapmayı sağlayacaktır.

Belirsizlik Durumunda Riskleri Azaltır

Stratejilere dayalı yatırımlar, portföyü belirli bir senaryoya bağlı tutmaya izin verdiği için riskleri azaltma konusunda daha verimlidir. Bu sayede belirsizlik zamanlarında acele kararlar alma riskini de ortadan kaldırılmaktadır.

İşte tam da bu nedenle, belirsizlik durumunda risklerin azaltılması ve yatırımları belirli bir stratejiye dayalı tutması, temel analizin bir diğer önemli avantajları arasında yer almaktadır.

Temel Analizin Dezavantajları Nelerdir?

Hisse senedi satın alırken temel analiz, hiç kuşkusuz ki yatırımcılara avantajlar sağlamaktadır, ancak bu metodolojiyi kullanmanın dezavantajlarını da göz önünde bulundurmak gerekmektedir.

Temel analiz yaparak hisse senedi satın alırken göz önünde bulundurulması gereken birtakım önemli dezavantajlar bulunmaktadır. Bu dezavantajlar ise aşağıdaki gibidir:

Sonuçlar Hemen Alınmaz

Temel analiz uzun yatırım dönemleri için işe yarayan bir yöntemdir. Bir nevi örneklemek gerekirse, bir sürat koşusu için değil, tam aksine uzun maratonlu bir yarış için tasarlanmıştır.

Bunun anlamı, yatırımların hisse senetlerinde elde edilen temel verileri yansıtması için zamana ihtiyaç olacağıdır. Bu, genellikle bir ila üç ay sürebilen ve hatta bir yıla kadar uzayabilen yatırım dönemlerini içermektedir.

Her Zaman Tek Başına Yeterli Olmayabilir

Temel analiz, doğru ve planlı bir şekilde yapılmalıdır. Bunun için de metodoloji sıralı ve etkin bir şekilde kullanılmalıdır. Çünkü bu yapılmadığı takdirde, temel analiz yalnızca hikayenin bir kısmını gösteriyor olacaktır.

Söz gelimi, temel analiz sadece hisse senedi fiyatını etkileyen unsurların bazılarını görmek için bir olanak sağlamaktadır. Bu da küresel makroekonomik analiz, şirketi etkileyen en son haberler, rakiplerinin finansal performansı gibi diğer ek faktörleri de dikkate almayı gerektirmektedir.

Piyasa Tahminleri Değiştirebilir

Temel analiz, bir şirkete dair son verilere dayanıyor olsa ve tahminler gelecek için sonuçlar gösteriyor olsa bile, piyasa her daim aynı fikirde olmayacaktır. Veya bu sonuçları hızlı bir şekilde önümüze koymayacaktır.

Bu her yatırımcı için sabır gerektiren bir süreçtir. Çünkü piyasaların görülen değeri bulması zaman alabilmektedir. Her iki durumda da, temel analize güvenmek, diğerlerinden daha üstün bir nitelik gerektirmektedir. Bu da yatırımcılar için sabırlı olmaya işaret etmektedir.

Temel Analiz Nasıl Öğrenilir?

Temel analizi öğrenmek için birçok yol bulunmaktadır. Yatırımcılar temel analizi öğrenmek için kitaplar, çevrimiçi kurslar ve ücretsiz videolar gibi materyallerden yararlanabilmektedir.

Daha önce bu hususta temel analizi öğrenmenin yollarına dair bir kılavuz hazırlamıştık. Dilerseniz temel analiz eğitimi makalemize göz atarak bu değerleme yöntemini öğrenmenin en iyi bazı yollarını keşfedebilirsiniz.

Örneğin, piyasada çok çeşitli temel analiz kitapları bulunmaktadır. Kitaplar ise çoğu zaman bir şeyleri öğrenmenin en düşük maliyetli yoludur. Bu kapsamda kitaplar ile borsa bilginlerinin bilgilerinden yararlanmak mümkün olabilmektedir.

Bununla birlikte, YouTube, Udemy veya Borfin gibi çevrimiçi platformlar aracılığı ile de temel analiz yöntemi öğrenilebilmektedir. Bu kurslar genelde ücretli olsalar da, YouTube gibi platformlarda ücretsiz olarak bulunmaktadır.

Her şeyden daha önemlisi ise pratik yapmaktır. Çünkü öğrenilen bilgilerin uygulamada pratiğe dökülmesi hiç kuşkusuz ki öğrenme sürecini bir hayli hızlandıracaktır.

Bu nedenle temel analiz öğrenmek isteyen yatırımcıların sanki bir şirket hissesi alıyormuş gibi, bir şirket seçmeleri ve bu analiz yöntemini kullanarak şirket hissesi ile ilgili tahminlerini not etmeleri fayda sağlayacaktır. Böylece bilginin pratikte kullanılması mümkün olacaktır.

Ek olarak, temel analiz borsanın önemli ve ayrılmaz bir parçasıdır. Daha önce borsa nasıl öğrenilir isimli kılavuzumuzda bu piyasayı öğrenmeye yönelik tavsiyelere yer vermiştik. İlgili yayınını mutlaka incelemenizi öneririz.

Temel Analiz ve Teknik Analiz Arasındaki Farklar Nelerdir?

Teknik analiz, gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmek için bir hisse senedinin geçmiş verilerine dayalı kullanılan bir yöntemdir. Temel analiz ise, bunun yerine bir işi etkileyen ekonomik ve finansal faktörlere bakılması suretiyle kullanılan bir yöntemdir.

Teknik analizde grafiklere bakılırken, temel analizde şirketin bilançosu gibi finansal tablolarına bakılmaktadır. Söz gelimi, temel analiz, bir şirketin gelecek değerini finansal tablolar ışığında tahmin etmeye, teknik analiz ise geçmişteki verileri göz önüne alıp grafiklere bakarak tahmin etme amacıyla kullanılmaktadır.

Bunun yanı sıra, temel analiz uzun vadeli zamana odaklanmaktadır. Teknik analiz ise bunun tam aksine kısa vadeli zamana odaklanmaktadır. Öyle ki teknik analizi haftalar, günler ve hatta dakikalarla sınırlandırmak mümkün olabilmektedir.