Finansal hedeflerinizi gerçekleştirme yolunda kendiniz için en uygun yatırımları bulmaya başlamadan önce, risk toleransınızı anlamanız ve risk profilinizi öğrenmeniz en akıllıca hareketlerden biri olacaktır.
Aksi takdirde yatırımlarda alabileceğiniz maksimum risk düzeyini anlamadan yatırım yapmanız, finansal hedeflerinizi tehlikeye atmanıza neden olabilir.
Risk Toleransı Nedir?
Risk toleransı ya da risk profili, piyasadaki risklerin miktarına ve yatırımcının yatırımlarına yönelik volatiliteyi (iniş ve çıkışları) ne denli tolere edebileceğini gösteren bir ölçüttür.
Farklı bir deyişle, risk toleransı bir yatırımcının herhangi bir yatırım veya yatırımlara ilişkin risk kaldırabilme kapasitesini göstermektedir. Risk toleransı yatırımcının en iyi yatırım stratejisini belirlemesinde ve hangi yatırımların kendisi için uygun olduğunu öğrenmesinde büyük önem taşır.
Genellikle bir hesap makinesi veyahut basit testler aracılığıyla hesaplanan risk toleransı, yatırımcıları Agresif, Dengeli veya Tutucu olarak üç sınıfa ayırır. Risk toleransınızı öğrenmek için buradaki testi yanıtlayabilirsiniz.
Risk Toleransı Nasıl Ölçülür ve Neden Önemlidir?
Bir risk toleransı testi, farklı piyasa senaryoları ile ilgili çeşitli sorular sorarak olumlu veya olumsuz durumlara karşı yatırımcı tutumlarını ortaya koyar. Testin en doğru sonucu vermesi için, yatırımcıların olası senaryolara ilişkin en kesin tepkileri vererek soruları cevaplandırması gerekir.
Risk tolerans testlerinde daima yer alan bir örnek soruya ve buna gelebilecek olası cevapların yatırımcı profillerini nasıl belirlediğine bakalım:
Borsa sene boyunca yüzde 20 düşerse ne yapardınız?
- A) Hiçbir şey yapmam
- B) Karar vermek için birkaç ay beklerim
- C) Hisse senetlerimi hemen satın
Böyle bir soru sorulduğunda muhtemelen agresif bir yatırımcı ‘A’, dengeli bir yatırımcı ‘B’, tutucu bir yatırımcı ise ‘C’ şıkkına cevap verecektir.
Benzer testlerin amacı, yatırımcının uzun süre boyunca rahat edeceği ve stres altında olmayacağı bir yatırım portföyü oluşturmasına yardımcı olmaktır. Örneğin, borsa piyasasında yatırım stratejilerinin aniden terk edilmesi genellikle doğru bir tepki değildir.
Bu nedenle, risk toleransı testleri yatırımcıların, olası yatırımlarda ve piyasa senaryolarında, zayıf ve güçlü yanlarını öngörerek yatırımcıya öncül bir amaçla yardımcı olmaktadır.
Risk Toleransını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Yatırımcının tecrübeleri, yetenekleri ve hedefleri gibi soyut öğeler ve finansal somut öğeler risk toleransını etkilemektedir.
Örneğin yatırımcının geliri, mevcut yatırımlarının kazanç potansiyeli, gayrimenkul gibi varlıkları, kalacak bir miras ya da sahip olduğu serveti risk toleransını etkileyen faktörler arasında yer alıyor.
Mesela yatırımcının kazanç potansiyeli ne kadar yüksek olursa çoğu zaman aldığı risk de o denli yüksek olabiliyor.
Aynı zamanda yatırımların vadesi de risk toleransı ile ilişkilidir. Örneğin hedeflenen kazanca daha kısa sürede ulaşma, bir sorun çıksa bile yatırımcının bunun üstesinden gelebileceğine olan inancı, risk toleransını belirlemede önemli bir rol oynar.
Bununa birlikte, miras ve olası kayıpların telafi imkanı da risk toleransında ektilidir. Örneğin bir yatırımcının büyük bir miras beklemesi durumunda, risk alması ve risk toleransını esnetmesi daha mümkün olabiliyor. Ayrıca, yatırımcının muhtemel kayıplarını telafi etmek için yeterli zamanının olması (daha genç bir birey için) ya da profesyonelce çeşitlendirme yapılarak riski dağıtılmış bir yatırım portföyüne sahip olması gibi durumlar farklı kriterler olarak karşımıza çıkıyor.
Risk Toleransı ve Risk Kapasitesi Ayrımı
Risk toleransının bir başka yönü de aldığınız riskin seviyesini tanımlayan risk kapasitesidir. Bu, almak istediğiniz riskten biraz farklıdır.
Şöyle ki, agresif bir profile sahip olabilir ve yüksek riskli bir portföy ile kendinizi rahat hissedebilirsiniz, ancak eskisinden daha genç bir birey değilseniz veya finansal öncelikleriniz değişmişse (emeklilik, çocukların eğitim masrafları gibi), risk oranı yüksek bir yatırım portföyü sizin pek uygun olmayabilir.
Bu nedenle, risk toleransınız her ne olursa olsun, finansal hedefleriniz zamanla değişebileceği için risk kapasitenizi belirli aralıklarla gözden geçirmeniz ideal olacaktır.
