Yatırımın da kendine has bir dili var. Eğer yeni başlıyorsanız uzun pozisyon, kısa pozisyon, boğa, ayı gibi terimleri sık duyacağınızı söylemiş olalım. Bu sözcüklerin anlamını bilmek hem diğer yatırımcılarla iletişim kurabilmek için, hem de piyasa ile ilgili düşünceleri anlamak için önemli.
Eğer hisse senedi almak gibi bir eylemle yatırım dünyasına giriş yapmak istiyorsanız bu terimleri anlamaya başlamanız, artık varlıklarınızın değeri düşse de, yükselse de potansiyel olarak kar edecek “kıvama geldiğiniz” anlamına da gelir.
Uzun Pozisyon
Uzun, satın almayı temsil eden bir terim. Eğer bir hisse için uzun pozisyon alıyorsanız bu, o hisseyi satın alıp elde tutacağınız anlamına gelir. Eğer hali hazırda uzun pozisyonda iseniz bu da hisseyi elde tutuyorsunuz demektir.
Eğer bir şeyin uzun vadede değerleneceğini düşünüyorsanız uzun pozisyon alırsınız. Böylece elinizdeki varlığı ileri bir tarihte aldığınızdan daha yüksek bir fiyata satabilir, böylece kar edebilirsiniz.
Diyelim ki bir şirketin hisselerinden birim başına 10 TL’ye 100 birim alıp o şirket için uzun pozisyona geçtiniz, bunun için de 1000 TL harcadınız. Birkaç saat sonra hissenin birim fiyatı 10.40 TL’ye yükseldi, siz de elinizdeki hisseleri toplamda 1040 TL’ye satarak 40 TL kara geçtiniz. Eğer hisse fiyatları artmak yerine 9.50 TL’ye düşseydi, bu sefer 50 TL zarar edecektiniz.
Boğa veya Boğacı
Uzun (long) pozisyon almak veya satın almak terimleri, bir varlığın değerinin artacağı beklentisiyle yapılan hareketlerdir. Boğa veya boğacı olmak ise bu beklentinin kendisidir. Örneğin “Altın konusunda boğacıyım” dediğinizde, altın piyasasının yükseleceğini düşünüyorsunuz demektir.
Boğa (veya boğacı) olmak bir düşünceyi, inanışı, veya hareketi temsil eder. Piyasaya boğa gözüyle bakan bir yatırımcı, yüksek ihtimalle pozisyonlarını uzun alacaktır; veya piyasaların yükseleceğini düşünse de herhangi bir hareket yapmayacaktır.
Piyasaların yükseleceği görüşünde olanlara boğa veya boğacı denmesinin sebebi boğaların hedeflerine saldırırlarken boynuzlarını yukarıya doğru kaldırma hareketlerinden gelir.
Piyasa, boğa trendindeyken, buna yükseliş trendi de denir, belirli bir süre boyunca düzenli fiyat artışları görülecektir.
Boğacı, boğa, uzun terimleri birbirlerinin yerine kullanılabilir. Örneğin “Uzun pozisyon alıyorum” demek yerine “Boğacıyım” diyebilirsiniz. Bu iki cümle de sizin piyasaların yükseleceğini düşündüğünüz anlamına gelir.
Kısa Pozisyon
Birçok insanın piyasadaki genel rutini fiyatlar düşükken hisse almak, yükselişteyken de eldeki hisseleri satmaktır. Bazı yatırımcılar bir hisseyi yükselişteyken satarlar, daha sonra düşüşe geçtiğinde geri satın alırlar. Kısa (short) pozisyon almak, hisseleri daha sonra daha ucuzdan almak üzere elden çıkarmaya verilen isimdir.
Bu, birçok insan için garip bir durum olsa da borsada aldıktan sonra satmak, sattıktan sonra almak gayet doğal şeylerdir. Eğer ikincisini yaparsanız buna kısa pozisyon almak denir.
“Açığa satmak” diye bir terim var, belki duymuşsunuzdur. O da kısa pozisyon almanın diğer bir adı.
Vadeli işlemler ve forex piyasalarında istediğiniz zaman açığa satış yapabilirsiniz. Menkul kıymetler piyasalarında bir varlığı açığa satmak konusunda bazı kısıtlamalar vardır. Eğer birinin bir hisse için kısa pozisyon alacağını söylediğini duyarsanız bu, o kişinin fiyatların düşeceğini düşündüğü anlamına gelir.
Örneğin elinizde tanesi 10 TL’den 100 birim A şirketi hissesi var. Bunları 10 TL’ye elinizden çıkarıyorsunuz ve hesabınızda 1000 TL nakit ve 100 birim hisse görünüyor. Bu, şu demek; elinizdeki hisseleri bir ara hisse alarak 0’a tamamlamalısınız.
Bir saat sonra 10 TL’den sattığınız hisselerin fiyatı 9.6 TL’ye düşüyor, siz de aynı şirketin hisselerinden 960 TL’ye 100 birim alıyorsunuz. 1000 TL’ye satıp 960 TL’ye geri aldığınız bu işlemden 40 TL kar etmiş oluyorsunuz. Eğer hisse fiyatı 10.50 TL olsaydı, bu sefer 50 TL zarar edecektiniz.
Ayı veya Ayıcı
Ayıcı olmak, fiyatların aşağı düşeceğini düşünmek demektir. Ayıcı bir yatırımcı bu düşünceye göre hareket etmeye de bilir.
Eğer ederse elindeki hisseleri tamamen satabilir, veya kısa pozisyon alabilir.
Birinin piyasalar hakkında ayıcı olduğunu söylediğini duyarsanız bu, o kişinin fiyatların düşeceğini düşündüğü anlamına gelir.
Piyasaların düşeceği görüşünde olanlara ayı veya ayıcı denmesinin sebebi ayıların hedeflerine saldırırlarken pençelerini hızla aşağı indirerek vurmalarından gelmektedir.
Ayıcı veya boğacı düşüncelere göre hareket etmek için öncelikle iyi tanımlanmış ve test edilmiş bir stratejiye sahip olmak gerekir.
Piyasa, ayı trendindeyken, buna düşüş trendi de denir, belirli bir süre boyunca düzenli fiyat düşüşleri görülecektir.
Uzun, Kısa, Boğa, Ayı
Bu terimler sık kullanılır, o yüzden her yatırımcının bu temel terimleri (finans basınını daha rahat takip edebilmek için) bilmesinde fayda vardır. Bu terimler her gün, her alanda, her piyasada sıklıkla karşınıza çıkacak temel terimlerdir.
