VİOP Teminat Nedir? Güncel VİOP Teminat Tutarları

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası olarak bilinen ve kısaca VİOP olarak isimlendirilen bu alana yönelik yatırımcı ilgisi her geçen gün katlanarak artıyor. Durum böyle olunca da piyasayı öğrenmek ve buradaki fırsatları değerlendirmek isteyen yatırımcılar VİOP ile ilgili başlangıç teminatı gibi temel kavramların ne ifade ettiğini öğrenmeye çalışıyor.

VİOP’ta teminat kavramı kısaca yatırımcıların işlem yapabilmek adına hesaplarında halihazırda bulundurmaları gereken Türk lirası cinsinden tutarı ifade ediyor. En açık haliyle bu tutar ise teminat olarak isimlendiriliyor.

VİOP’ta teminatlar Borsa İstanbul tarafından piyasada işlem gören farklı sözleşmelere yönelik olarak SPAN parametreleri başlığı altında belirli zamanlarda hesaplanıp duyuruluyor. Mesela piyasada sıklıkla işlem gören VİOP 30 Endeksi (XU030) sözleşmesinde başlangıç teminat tutarı içeriğin yazıldığı tarih itibarıyla 1,660 TL’dir. Bu, VİOP’ta XU030 endeks sözleşmesi için 1 kontrat işlem açabilmeniz için hesabınızda 1,660 TL olması gerektiğini gösteriyor.

VİOP teminat oranları ya da sıklıkla ifade edildiği şekilde teminat tutarları çeşitli kontratlara göre değişiyor ve aylık dilimlerde güncelleniyor. Başlangıç teminat tutarları belirli koşullara göre dönemsel olarak değiştiği için aracı kurumlar yatırımcıları bu değişiklikler hususunda düzenli olarak bilgilendiriyor. Şimdi gelin teminat kavramın ne anlama geldiğine ve nasıl belirlendiğine daha detaylı bir şekilde bakalım.

VİOP Teminat Nedir?

VİOP’ta teminat, piyasada işlem gören herhangi bir üründe 1 lot işlem yapmak istediğinizde hesabınızda ne kadarlık bir tutar bulunması gerektiğini gösteren miktardır. Bu kavram, VİOP başlangıç teminatı veya başlangıç teminat tutarı olarak da ifade edilebilmektedir.

Örneğin yazının yazıldığı tarih itibarıyla VİOP’ta BİST Likit Banka Endeksi (XLBNK) için başlangıç teminat tutarı 1,850 TL, EURTRY için başlangıç teminat tutarı ise 970 TL’dir. Bu, XLBNK sözleşmesi için 1 kontrat işlem açabilmeniz için hesabınızda 1,850 TL, EURTRY’de 1 kontrat işlem açabilmeniz için ise hesabınızda 970 TL olması gerektiği anlamına gelmektedir.

VİOP’ta başlangıç teminatları pay, yurtdışı sermaye piyasası araçları, borçlanma araçları, kıymetli madenler ve türev araçlar ile ilgili işlemlerin menkul kıymet ve nakit takaslarını gerçekleştirmek adına yetkilendirilen Takasbank tarafından belirlenmektedir. Takasbank, VİOP teminat oranlarını veya başka bir deyişle tutarlarını her ay yeniden yayınlamaktadır.

VİOP Teminat Tutarları Ne Kadar?

VİOP’ta endeks, döviz, kıymetli maden ve pay vadeli sözleşmelerinin her birine göre başlangıç teminat tutarları değişiklik göstermektedir. Küçük bir hatırlatma yapmak gerekirse, buna benzer şekilde sözleşmelere göre VİOP kaldıraç oranları da farklılık göstermektedir.

İlk çizelgede piyasada işlem gören endeks, döviz ve kıymetli madenlere ilişkin VİOP teminat tutarları yer almaktadır. Çizelgeden güncel teminat tutarlarını inceleyebilirsiniz.

VİOP piyasasında endeksler, dövizler ve kıymetli madenler dışında bildiğiniz gibi pay vadeli sözleşmeleri de işlem görmektedir. Örneğin Aselsan (ASELS), Petkim (PETKM), Turkcell (TCELL) ve Migros (MGROS) VİOP’ta işlem gören pay vadeli sözleşmeleri arasında yer almaktadır. Bu pay sözleşmelerine ait VİOP teminat tutarları ise çizelgede yer aldığı gibidir.

VİOP Teminat Değişikliği Ne Zaman Yapılır?

VİOP başlangıç teminat değişiklikleri veya farklı bir deyişle teminat tutarı güncellemeleri her ay düzenli olarak yapılmaktadır. Bu değişiklikler Takasbank tarafından gerçekleştirilmekte ve yayımlanmaktadır. Başlangıç teminat tutarları ilgili dönemin koşulları göz önünde bulundurularak güncellenmektedir.

VİOP’ta güncellenen başlangıç teminat tutarları geçerli olmadan yani yürürlüğe girmeden evvel ortalama üç dört gün önceden yayımlanmakta ve yatırımcılara duyurulmaktadır. Bu da yatırımcıların önceden bilgilenerek gerekli önlemleri almalarına yardımcı olmaktadır.

Teminat değişiklikleri hususundaki güncellemeler Takasbank’ın internet adresi üzerinden takip edilebilmektedir. Öte yandan, teminat değişikliği gerçekleştiğinde aracı kurumlar da yatırımcıları bilgilendirmektedir. Bununla birlikte, Takasbank olağandışı fiyat hareketlenmelerinin olduğu dönemlerde, aylık güncelleme yapmak yerine, hızlı değişiklikler de yapabilmektedir. Böyle bir durumda yine aracı kurumlar yatırımcılarını elektronik posta yolu gibi araçlarla doğrudan bilgilendirmektedir.

Takasbank VİOP Teminatlarını Nasıl Belirler?

Takasbank, her ne kadar menkul kıymet ve nakit takaslarını gerçekleştirerek bunları saklasa da esasen tek görevi bu değildir. Takasbank’ın bu görevlere ek olarak riskleri yönetmesi ve belirlemesi de gerekmektedir. Bu amaçla da kuruluş VİOP teminat belirlemeleri de yapmaktadır.

Takasbank VİOP teminat belirlemesi yaparken farklı senaryolar üzerinde durur. Kuruluş, üzerinde durduğu 16 farklı senaryonun tamamında elde edilmesi muhtemel maksimum bir günlük kazancın ne olabileceğini hesaba katar. Bu çerçevede bu senaryolar karşılaştırılıp en yüksek zarar hangi senaryoda meydana gelmişse ilgili o senaryonun bir günlük zarar miktarını alır ve bunu başlangıç teminatı olarak isimlendirerek yayımlar.

VİOP’ta bulunan her bir ürünün başlangıç teminatı her ay Takasbank tarafından yenilenerek güncellenir. Daha öncesinde de belirttiğimiz gibi, beklenmedik farklı fiyat dalgalanmalarının olması halinde Takasbank aylık takvimi beklemeden başlangıç teminatlarında bir düzenleme yapabilmektedir.

İşlem Platformunda VİOP Teminat Tutarları Nasıl Öğrenilir?

VİOP teminat tutarları ya da kısaca başlangıç teminatı olarak isimlendirdiğimiz fiyat değişim aralıkları Takasbank tarafından yayımlandıktan sonra öğrenilebilir. Ayrıca, aracı kurumlar teminat tutar değişikliklerini yatırımcılara doğrudan düzenli bir şekilde iletir.

Bununla birlikte, VİOP ürünlerinin başlangıç teminatları işlem platformları aracılığı ile de görülüp öğrenilebilir. İşlem platformu üzerinden başlangıç teminatını anlık olarak öğrenmek en kolay yöntemlerin başında gelir. Peki, işlem platformu üzerinden teminat tutarları nasıl öğrenilir? Gelin bunu bir örnekle izah etmeye çalışalım.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası işlemlerinde en çok tercih edilen aracı kurumların başında gelen GCM VİOP’u ele alalım. Bir yatırımcının bu aracı kurum üzerinden işlem yaptığını ve kuruma ait MetaTrader işlem platformunu kullandığını varsayalım.

Yatırımcı, GCM VİOP MetaTrader platformuna giriş yapıp ardından işlem yapmak istediği ürünü seçip üzerine sağ tıkladığında bir sekme açılır. Açılan bu sekme üzerindeki “özellikler” seçeneğine tıklama yaptığında bir lot için gereken güncel başlangıç teminatı da dahil olmak üzere ilgili ürüne ilişkin birçok bilgiyi kolayca görebilir.

Özetlemek gerekirse, VİOP teminat ya da diğer bir deyişle başlangıç teminat tutarları, aylık olarak Takasbank tarafından güncellenmekte ve yayımlanmaktadır. Bu güncelleme aracı kurumlar vasıtasıyla yatırımcılara iletilmektedir. Aynı zamanda yatırımcılar kullandıkları işlem platformları aracılığı ile de işlem yapmak istedikleri ilgili ürünlere ilişkin teminatları öğrenebilmektedir.